«خراسانیات» قطعا کار ارزشمندی است

‌زوزنی- خبر خوشحال‌کننده این روزها در وادی هنر، انتشار آلبومی ‌از آثار منتشر‌نشده دو موسیقی‌دان بلندآوازه خراسانی، پرویز مشکاتیان و محمدرضا شجریان با عنوان «خراسانیات» است. «خراسانیات» که هجدهم و نوزدهم اسفند در سراسر کشور منتشر می‌شود، در همین یکی‌دو روزی که پیش‌فروش شده، توانسته است درمیان آلبوم‌های پرفروش هفته و حتی ماه در سایت «بیپ‌تونز» قرار گیرد.

پخش و پیش‌فروش نسخه این آلبوم دراختیار شرکت «ایران‌گام» به نشانی اینترنتی www.irangaam.ir است. پخش و پیش‌فروش در فضای دیجیتال نیز ازطریق سایت «بیپ‌تونز» ممکن شده است. به نظر می‌رسد این آلبوم در بالا بردن جایگاه لهجه مشهدی درمیان لهجه‌ها و گویش‌های فارسی، نقش مؤثری ایفا می‌کند.

علاقه‌مندان به شنیدن بخش‌هایی از قطعات آلبوم می‌توانند به کانال تلگرامی‌ ایران‌گام مراجعه کنند و آن را بشنوند. مدیر داخلی ایران‌گام به شهرآرا گفته است علاقه‌مندان به تهیه این آلبوم می‌توانند از کتاب‌فروشی‌ها و فروشگاه‌های معتبر موسیقی نیز این اثر را تهیه کنند.

دهه همکاری

مرحوم پرویز مشکاتیان و محمدرضا شجریان بیش از 10سال با یکدیگر همکاری کردند که منتج به خلق آثار ماندگاری در دنیای موسیقی اصیل ایرانی شده است. حدودا از اواخر دهه50 تا اوایل دهه70، آثاری همچون «بیداد»، «آستان جانان»، «سِرّ عشق»، «دستان»، «گنبد مینا»، «دود عود» و... با هنرمندی این دو هنرمند خراسانی تولید شد.
اکنون نیز انتشار «خراسانیات» پس از گذشت 10سال از درگذشت پرویز مشکاتیان و درست زمانی که همتای هنری‌اش محمدرضا شجریان دربستر بیماری است، غنیمت بزرگی در موسیقی ایرانی و به تبع خراسانی به‌حساب می‌آید.

جای آواز خالی است

همایون شجریان هم، با درج مطلبی در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام به انتشار این آلبوم واکنش نشان داده و در آن از زحمات یک‌ساله آوا مشکاتیان به‌عنوان طراح آلبوم قدردانی کرده است. به گفته همایون، چون ساز و آواز این مجموعه در سال 1365 ضبط نشده بود و پدرش هم امسال در شرایط خواندن و تکمیل آن نبود، یک ساز و آواز از کنسرت آلمان (سال۱۹۸۹ میلادی) استاد شجریان به‌همراه ساز استاد مشکاتیان با شعری از باباطاهر به این مجموعه اضافه کرده‌اند. همایون شجریان، تهیه‌کننده این آلبوم را شرکت دل‌آواز معرفی کرده است؛ همان شرکتی که محمدرضا شجریان در سال 1356 به‌منظور انجام فعالیت‌های موسیقایی و همکاری با استادان موسیقی، راه‌اندازی کرده است.

یک کار باکیفیت

پای صحبت‌های اردشیر کامکار، نوازنده کمانچه و قیچک در آلبوم «خراسانیات» نشستیم، که در ادامه آنچه او از حال‌وهوای آن روزها به‌خاطر داشت، را می‌خوانیم. کامکار نوازنده قیچک، کمانچه و ویولن است که در جوانی با گروه عارف آشنا شده و با آن‌ها همکاری می‌کرد. کامکار از جمله هنرمندانی است که آثار مشترک زیادی با مرحوم مشکاتیان دارد.

او دقیقا خاطرش نیست که ضبط آلبوم مربوط ‌به سال1364 یا 1365 است:«این آلبوم یکی از آثار موسیقایی فاخری است که بیش از 30 سال پیش ضبط شد و قرار است این روزها منتشر شود.» این نوازنده کهنه‌کار کمانچه خوب به خاطر دارد که «خراسانیات» را در استودیوی «بل» تهران ضبط کرده‌اند و دقیقا یادش است که جمشید عندلیبی، نی‌نواز گروه بوده، محمد فیروزی عود می‌زده، مرحوم منصور سینکی هم در گروه نواختن تار را برعهده داشته است. از کامکارها هم خود او در گروه حاضر بوده که کمانچه و قیچک در دست داشته است و ارژنگ و بیژن که به ترتیب رباب و تنبک می‌نواختند. آن‌طور که کامکار می‌گوید، مرحوم پرویز مشکاتیان هم علاوه‌ بر آهنگسازی و تنظیم، نواختن سنتور را به‌عهده داشته است.

ظاهرا بعد از ضبط این مجموعه، گروه آن‌قدر با هم جفت‌وجور بودند که با چند نوازنده بیشتر به آلمان سفر کرده، در آنجا هم آلبوم «دستان» را در کنسرتی اجرا می‌کنند. کامکار درباره حال‌وهوای این آلبوم که بیش از 30سال قدمت دارد می‌گوید: «این اثر شنیداری بر مبنای شیوه آهنگسازی مرحوم مشکاتیان است. او روی شعر ملک‌الشعرای بهار کار کرد و آن قسمت‌هایی از اشعار بهار را که به گویش خراسانی و لهجه مشهدی سروده بود، برگزید و برای آن‌ها موسیقی ساخت. قطعات این آلبوم الهام‌گرفته از موسیقی خراسان است، نه اینکه گمان کنید موسیقی خراسانی است، اما حال‌وهوایی خراسانی دارد که فکر می‌کنم دلیلش تاثیری بوده که مرحوم مشکاتیان از موسیقی خراسان گرفته است».

او توضیح می‌دهد آن چیزی که در آن زمان و آن دوره ضبط کرده‌اند، احتمالا بیشتر از آن چیزی است که قرار است منتشر شود: «با قطعاتی که ما در آن سال ضبط کردیم، چند لوح فشرده پر می‌شود. گمان می‌کنم این چیزی که در «خراسانیات» قرار است منتشر شود، تصنیف‌هایی باشد که استاد محمدرضا شجریان آن‌ها را خوانده است.»

به نظر کامکار، «خراسانیات» کیفیت خوبی دارد؛ چرا که هم خواننده‌اش استاد شجریان بوده است و هم آهنگ‌سازش مشکاتیان: «اجرای این کار بسیار بادقت انجام شد. شش هفت ماه به‌همراه گروه تمرین کردیم. در تنظیم و ضبط هم سعی شده است بهترین کیفیت را برای آن انتخاب کنند. آقای شجریان هم که به بهترین شکل ممکن، آن‌ها را خوانده است و همین اتفاقات باعث شده از نظر کیفی و محتوایی کار باارزش و خوبی شود.»

او دلیلی که این آلبوم در مدت کوتاه چندروزه از تاریخ پیش‌فروش، توانسته است مخاطبان زیادی را به خود جذب کند، نام‌هایی چون محمدرضا شجریان و پرویز مشکاتیان می‌داند: « «خراسانیات» قطعا کار ارزشمندی است. در این موقعیت که این آلبوم منتشر می‌شود، مرحوم مشکاتیان در قید حیات نیستند و از طرفی در جامعه نگرانی‌هایی برای وضع استاد شجریان وجود دارد. از این نظر مردم به این کار علاقه نشان دادند و می‌خواهند ببینند این چه اثری است که بعد از این همه سال منتشر شده است.»