حکم ۸۰۰ صفحه‌ای برای «پدیده»

مسعود سلطانی - 22 اردیبهشت شروع شد و طبق قانون، ظرف یک ماه 23خرداد ماه تمام شد. دادگاه ویژه رسیدگی به جرائم اخلالگران نظام اقتصادی در مشهد، بررسی پرونده صد‌ و بیست‌ جلدی پدیده را در 15 جلسه به اتمام رساند. اکنون 34 روز از آخرین جلسه دادگاه پدیده گذشته و هنوز حکم این دادگاه اعلام نشده است.
این موضوع روز گذشته در نشست خبری سخن‌گوی قوه قضائیه مطرح شد. غلامحسین اسماعیلی درباره صدور حکم پرونده پدیده شاندیز و صدور رأی حبس ابد برای محسن پهلوان‌مقدم، متهم ردیف اول این پرونده، گفت: در پرونده پدیده شاندیز حکم سنگین و مطولی صادر شده که حکم دست‌نویس حدود 700 تا 800 صفحه است. اجازه بدهید حکم فرایند قضایی را طی کند و ثبت دادنامه بشود و به امضای قاضی صادرکننده حکم برسد، جزئیات آن حتما اطلاع‌رسانی می‌شود.

حکم متهمان پدیده چیست؟
حکم پهلوان و سایر متهمان پرونده پدیده چیست؟ این سؤال ذهن خیلی‌ها را درگیر کرده است. شاید نتوان پاسخ روشنی به این سوال ارائه کرد اما می‌توان با نگاهی به احکامی که تاکنون دادگاه ویژه رسیدگی به جرائم اخلالگران نظام اقتصادی صادر کرده است درباره حکم دادگاه پرونده پدیده شاندیز نیز حدس‌هایی زد.
پیش از اینکه درباره حکم دادگاه پیش‌بینی کنیم بد نیست بدانیم چطور دادگاه ویژه اخلالگران نظام اقتصادی تشکیل شد. ٢٠ مرداد‌ماه سال ٩٧ بود که مقام معظم رهبری با درخواست رئیس قوه قضائیه مبنی بر اجازه ویژه برای برخورد با اخلا‌لگران در نظام اقتصادی کشور موافقت کردند. ٢٣ آبان ٩٧ آیین‌نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرائم اخلالگران اقتصادی آماده شد و رئیس قوه قضائیه این آیین‌نامه را به دادگستری‌های سراسر کشور ابلاغ کرد. در این آیین‌نامه تأکید ویژه به‌ سرعت در رسیدگی پرونده‌ها شده است چنان‌که طبق تبصره یکِ ماده ٢٣ این آیین‌نامه «جلسات رسیدگی دادگاه بدون وقفه و پی‌در‌پی خواهد بود و چنانچه دادگاه وقت رسیدگی را تجدید کند، فاصله تجدید جلسه رسیدگی نباید بیش از ٣ روز باشد.» همچنین طبق این آیین‌نامه، رسیدگی به این پرونده‌ها نباید بیش از یک ماه به طول بینجامد.

حکم دادگاه تجدیدنظرناپذیر است!
درباره احکام دادگاه ویژه رسیدگی به جرائم اخلالگران نظام اقتصادی توجه به 2 نکته در آیین‌نامه این دادگاه ضرور است. طبق آیین‌نامه احکام دادگاه ویژه قطعی است و امکان تجدیدنظر در آن وجود ندارد.
البته حکم اعدام از این قاعده مستثنا شده چنان‌که در ماده ٢٨ این آیین‌نامه آمده است: آرای دادگاه قطعی است مگر آنکه مجازات حکم اعدام باشد که در این صورت، ظرف ١٠ روز از تاریخ ابلاغ، قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور است.
برای پاسخ به این سؤال که چه مجازاتی در انتظار متهمان پرونده پدیده است شاید بررسی احکام دادگاه ویژه رسیدگی به جرائم اخلالگران در نظام اقتصادی کمکمان کند. متهمان پرونده تعاونی اعتبار اعتماد ایرانیان که رسیدگی آن در مشهد انجام شد، در مجموع به ۹۱ سال حبس، شلاق و رد مال محکوم شدند. متهم ردیف اول این پرونده که ارتباط تنگاتنگی با متهم ردیف اول پرونده شرکت پدیده داشت، به تحمل ۲۰ سال حبس (از مجازات تعزیری درجه ۲) و تحمل ۷۴ ضربه شلاق تعزیری در انظار عمومی محکوم شد. او همچنین به رد اموال به‌دست‌آمده ناشی از جرم محکوم شد. کمترین حکم مجازات دادگاه در پرونده اعتماد ایرانیان تحمل ۱۱ سال حبس (از مجازات تعزیری درجه ۳) و تحمل ۴۵ ضربه شلاق تعزیری در انظار عمومی بود.