انتقال وام با کارت هدیه

فرزانه شهامت - خب، خدا را شکر، گویا مشکل چند ماه پیشِ بانک‌ها در تأمین کارت‌ مگنت رفع شده است. کارت‌ مگنت در تهیه کارت‌های اعتباری و هدیه استفاده می‌شود و نظام بانکی، مشتری پر و پا قرص آن به شمار می‌رود. وارداتی است و چند کشور محدود مثل چین تولیدکننده آن به شمار می‌روند.
به نظر می‌رسد فراوانی کارت‌های مگنت از تأمین نیاز به مرحله وفور رسیده، آن‌قدر که استفاده از آن برای برخی مشتریان بانک‌ها از حالت اختیاری به اجباری تبدیل شده است. پرداخت وام در قالب کارت‌های هدیه، رفتار عجیب برخی بانک‌های استان است که جزئیات آن را تعدادی از مخاطبان شهرآرا با ما در میان گذاشتند.

گزارش‌های مردمی
«شاید برای بعضی‌ها رقمی نباشد اما یکی از بستگانم با کمتر از این مبلغ هم کارش راه می‌افتاد. به یکی از بانک‌ها واقع در بولوار توس رفت و درخواست داد. وقتی نوبت دریافت وام رسید، به جای واریز مبلغ به حسابش، کارت هدیه دادند و گفتند چون وام شما از نوع خرید کالاست، به جای پول، کارت هدیه می‌دهیم. بنده خدا آن‌قدر دستش تنگ بود و خوشحال از اینکه دارد وام می‌گیرد که فوری قبول کرد. ازکجا معلوم؟ شاید اگر مخالفت می‌کرد، وام را به او نمی‌دادند!» این‌ها را یکی از شهروندان می‌گوید.
جزئیات بیشتر را خانم جوانی که چندی پیش وام‌ گرفته است در اختیارمان قرار می‌دهد. او می‌گوید: 50 میلیون تومان وام لازم داشتیم. فرایند را که طی کردیم و نوبتمان شد، شوهرم برای دریافت وام به بانک رفت. با یک کیسه‌ای نایلونی برگشت و گفت: این هم وام! فکر کردم شوخی می‌کند. داخل نایلون، یک دسته کارت هدیه بود که با کش بسته شده بود. فکرش را بکنید! 50 تا کارت هدیه پانصدهزارتومانی! بانک از 50 میلیون تومان وام، 25 میلیون تومان را به حساب واریز کرده و 25 میلیون تومان دیگر را در قالب کارت هدیه داده بود.
از او می‌پرسیم آیا دلیل این رفتار را از کارمند بانک پرسیده‌اند. پاسخی که می‌شنویم با مورد قبلی متفاوت است: به شوهرم گفته بودند دادن وام به صورت کارت هدیه قانون جدید است و هدف آن مبارزه با پول‌شویی است. از آن روز تا حالا هرچه فکر کردم نفهمیدم این 2 موضوع چه ربطی به هم دارند!
او اضافه می‌کند: برداشت پول این همه کارت برای خودش ماجرایی داشت. 30 تا را با عابر بانک خالی کردیم. وقت‌گیر بود. کلافه شده بودیم. برای خالی کردن 20 تای دیگر از یکی از آشناهایمان کمک گرفتیم که دستگاه کارت‌خوان داشت. خوشبختانه چون آشنا بود کارمزد نگرفت. نمی‌دانم اگر کارت‌ها گم می‌شد، سرقت می‌شد یا مثلا به خاطر خطای کارمند بانک، حتی یکی از 50 تا خالی درمی‌آمد، باید چه‌کار می‌کردیم. دستمان به هیچ‌جا بند نبود. با این نگرانی سر کردیم تا وقتی همه‌شان خالی شدند.
یکی دیگر از مخاطبان شهرآرا تجربه خود را از مراجعه به یک بانک خصوصی واقع در محدوده حرم مطهر این‌طور با ما در میان می‌گذارد: هفته پیش به بانک رفتم. 30 میلیون تومان وام می‌خواستم. متصدی باجه شرایط را گفت و بی‌مقدمه اضافه کرد: وام را به صورت کارت هدیه می‌دهیم. آن روز همه‌اش فکر جور کردن پول بودم. برای همین چون و چرا نکردم و از اینکه گفت به صورت کارت هدیه، متعجب نشدم. بعدا که فکر کردم هیچ‌طور نتوانستم توجیه کنم. نمی‌دانم. شاید این کار برای بانک سود دارد اما برای مشتری فقط یک چیز دارد: دردسر.
سود دارد؟
صدور کارت هدیه برای بانک سود دارد؟ البته که دارد. این را تعدادی از کارمندان بانک‌های دولتی و غیردولتی گفتند که با آن‌ها هم‌کلام شدیم و قول دادیم از اسم و رسمشان و بانکی که در آن شاغل هستند نامی به میان نیاوریم. آن‌ها می‌گفتند هرقدر که یک شعبه کارت هدیه بیشتری صادر کند در رتبه‌بندی میان شعبه‌ها موقعیت بهتری خواهد داشت. یکی از آن‌ها به موضوع کارانه کارکنان شعبه‌ای که کارت هدیه صادر می‌کند این‌طور اشاره کرد: پولی که از طریق کارت هدیه جذب می‌شود، یک منبع ارزان‌قیمت است چون لازم نیست بانک بابت آن سودی بپردازد. هرچه مشتری دیرتر کارت را نقد کند و به‌اصطلاح رسوب پول بیشتر باشد، برای شعبه و بانک مربوط بهتر است. میزان منابع بانک افزایش می‌یابد و در پایان ماه، به صورت تشویقی در کارانه کارکنان شعبه لحاظ می‌شود.
کارمندان دیگر مشابه این صحبت‌ها را تکرار کردند. یکی از آن‌ها گفت: اگر کارکنان شعبه تلاش کنند و بتوانند با بازاریابی برای افراد و سازمان‌ها کارت هدیه بیشتری صادر کنند، مطمئن باشید از نظر مسئول داخلی بانک‌، امتیاز مثبت حساب می‌شود. حالا اینکه این امتیاز مثبت دقیقا چه خواهد بود، به نظر مسئول مربوط بستگی دارد.
سؤال یادشده را برای دبیر شورای هماهنگی بانک‌های خراسان رضوی نیز تکرار کردیم. صدور کارت هدیه برای شعب بانک‌ها امتیازی دارد؟ پاسخ‌ حسن مونسان را با سطرهای بالا مقایسه کنید: نه، امتیاز خاصی ندارد. در نظام بانکی برنامه‌هایی برای جذب نقدینگی وجود دارد که یکی از راه‌های موقت آن صدور کارت هدیه است. بانک‌ها این نقدینگی را برای عمل به تکالیف خود و صرف در بخش‌های مختلف اقتصادی جذب می‌کنند.

بدترین روش
وقتی این مقام مسئول را از رفتار برخی بانک‌ها در دادن وام به صورت کارت هدیه مطلع می‌کنیم و از آن‌ها نام می‌بریم، این‌طور واکنش نشان می‌دهد: موارد خاص را به کل تعمیم ندهید. رفتار یادشده در هر بانکی اعم از دولتی یا خصوصی، یک سلیقه فردی است و آن را تأیید نمی‌کنیم چون نه توصیه و نه ابلاغ شده است و در دستور کار هم قرار نخواهد گرفت. مونسان ادامه می‌دهد: ممکن است بانک به شعبه‌ها و کارکنانش تکالیفی را محول کرده و گفته باشد برای جذب نقدینگی تلاش کنند و آن‌ها از دادن وام به صورت کارت هدیه برای انجام این تکلیف استفاده کرده باشند که بدترین روش است. مسلم بدانید که پیگیری می‌شود.
هرچند دبیر شورای هماهنگی بانک‌های استان می‌گوید که مشتری حق دارد روش دریافت وام خود در قالب نقدی یا غیرنقدی را داوطلبانه انتخاب کند اما براساس شواهد میدانی این واقعیت را به او یادآور می‌شویم که نیازمندان وام از بیم اینکه مبادا در روند اعطای وامشان خللی وارد شود، به خواسته شعبه و پذیرش کارت هدیه تن می‌دهند و دردسرهای نقد کردن آن را می‌پذیرند.
مونسان از مردم می‌خواهد موارد مشابه را گزارش کنند. از هر راهی که برایشان ساده‌تر است، مثل مراجعه به واحد بازرسی، حراست یا ریاست بانک و نیز استفاده از صندوق‌های پستی یا شماره‌های امور مشتریان که در سامانه هر بانک آمده است.