اما و اگرهای روزه ­گرفتن برخی افراد در ماه­ مبارک رمضان

به گزارش شهرآرانیوز «چهل و دو سال بدون یک روز قضا همه روزه هام رو گرفتم. چجوری ازم انتظار داری دیگه روزه نگیرم!»، «مهم نیست دکتر چی گفته، من که روزه ام رو می‌گیرم.»، «باوجود منع پزشک چند روز اول که روزه گرفتم اصلا اذیت نشدم ولی الان، نمی‌دونم چه کار کنم؟» و «وقتی روزه می‌گیرم، یکم چشمم اذیته، که اونم بعد ماه مبارک برطرف میشه.»

این روز‌ها از این دست مکالمه‌ها زیاد می‌شنویم. افرادی که ضعف کهن سالی اجازه روزه گرفتن به آن‌ها نمی‌دهد، کسانی که امسال نخستین تجربه بیماری در ماه مبارک رمضان را دارند یا افرادی که به علت شرایط خاص در دوراهی روزه گرفتن و نگرفتن همچنان مانده اند. هم دلشان می‌خواهد از برکات این ماه بهره ببرند و هم می‌ترسند با روزه گرفتن مرتکب حرام شوند. شک و تردید‌هایی که با کمی پرس وجو و بررسی پیش از ماه مبارک رمضان می‌شد آن‌ها را برطرف کرد و با یقین وارد این ماه شد.

حالا هم هنوز دیر نشده است و‌ می‌توان با اطلاع از دفتر مرجع تقلید و پزشک متخصص و متعهد به راحتی این مشکل را برطرف کرد. موضوعی که ما هم امروز می‌خواهیم قدری درباره آن با شما صحبت کنیم و با کمک کارشناسان فرهنگستان علوم پزشکی و مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی به برخی از دغدغه هایتان دراین باره پاسخ بدهیم.

مصرف بدون مانع، ولی با رعایت احتیاط

دهان شویه
مصرف انواع دهان شویه ها، دارو‌هایی که باید غرغره شوند یا اسپری‌های دهانی مانند دارو‌های آسم، به شرط آنکه چیزی به معده فرو برده نشود. (دراین باره هم نظر شرعی مراجع تقلید متفاوت است.)

قطره‌
قطره‌های چشم، گوش و بینی به شرطی که دارو به حلق نرسد.

شیاف
انواع شیاف، پماد‌های مقعدی و کرم‌های واژینال.

گاز اکسیژن
گاز اکسیژن که به صورت استنشاقی مصرف می‌شود.

تزریقات
تزریقات زیرپوستی، عضلانی، مفصلی و حتی داخل رگی به استثنای تزریق محلول‌های غذایی و نیز دارو‌های تقویتی که سبب ابطال روزه داری می‌شوند. (دراین باره هم نظر شرعی مراجع تقلید متفاوت است.)

کرم، پماد و...
همه دارو‌هایی که از راه پوست جذب بدن می‌شوند یا به صورت موضعی اثر می‌کنند، مانند کرم ها، پماد‌ها و پلاستر‌ها و مشمع‌های دارویی.

قرص زیرزبانی
قرص‌های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین. (دراین باره هم نظر شرعی مراجع تقلید متفاوت است.)

نه ترک فریضه و نه فعل حرام

براساس فتوای بیشتر مراجع عظام تقلید مانند آیت ا... خامنه ای: کسی که‌ می‌داند روزه برای او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد، باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، بلکه مرتکب کار حرامی شده است، خواه این یقین و خوف از تجربه شخصی او حاصل شده باشد یا از گفته پزشک امین یا از منشأ عقلایی دیگر. 

ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و ناتوانی بر روزه گرفتن هم، تشخیص و یقین خود روزه دار درباره خودش است، بنابراین اگر پزشک بگوید روزه ضرر دارد، اما او با تجربه دریافته باشد که ضرر ندارد باید روزه بگیرد. همچنین اگر پزشک بگوید روزه ضرر ندارد، ولی او بداند روزه برایش ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد، نباید روزه بگیرد. 

همچنین درصورت منع پزشک، اگر عقیده بیمار همچنان بر این بود که روزه برایش ضرر ندارد و روزه گرفت و بعد فهمید روزه برای او ضرر داشته است، باید قضای آن را به جا آورد. پس مراقب باشید که نه ترک فریضه کنید و نه مرتکب فعل حرامی شوید.

چه بیمارانی می‌توانند روزه بگیرند و چه بیمارانی نه؟

بیماران چشمی

افرادی که مشکلات انکساری چشم یا ضعف بینایی دارند برای روزه گرفتن مشکلی ندارند
ولی مبتلایان به آب سیاه یا گلوکوم نباید روزه بگیرند، چون فشار داخل چشمشان زیاد است.

بیماران قلبی عروقی

مبتلایان به مشکلات دریچه‌ای قلب، منع روزه داری ندارند، هرچند باید با پزشک خود مشورت کنند ولی مبتلایان به نارسایی قلبی و افرادی که از کم خونی بافت قلب و درد قفسه صدری رنج می‌برند، نباید روزه بگیرند. بیمارانی که به دلیل تنگی رگ‌های قلب عمل آنژیوپلاستی یا جراحی قلب داشته اند نیز حتما با مشورت پزشک روزه بگیرند.

بیماران گوارشی

افراد مبتلا به اسهال و یبوست مزمن، روده تحریک پذیر و مشکلات سوءهاضمه بدون زخم و خون ریزی، منع روزه داری ندارند ولی کسانی که به تازگی آندوسکوپی کرده اند و برایشان تشخیص زخم معده و اثنی عشر داده شده است، نباید روزه بگیرند.

بیماران ریوی

افرادی که از دارو‌های استنشاقی استفاده می‌کنند، می‌توانند روزه بگیرند ولی بیماران مبتلا به آسم و برونشیت مزمن که با غلیظ شدن خلط، بیماری شان تشدید می‌شود، نمی‌توانند روزه بگیرد.

بیماران مغز و اعصاب

بیمارانی که تشنج کنترل نشده دارند یا ممکن است بر اثر روزه داری دچار تشنج شوند، نباید روزه بگیرند. همچنین بیمارانی که افزون بر دُز دارو، زمان تجویز دارو هم برایشان اهمیت دارد و افرادی که به دلیل ماهیت بیماری شان یا دریافت درمان‌هایی مانند رادیوتراپی و شیمی درمانی مشکل ضعف مفرط عمومی دارند و با روزه داری حالشان بدتر می‌شود هم نباید روزه بگیرند.

بیماران کلیوی

افرادی که پیوند کلیه شده اند و هنوز یک سال از موعد پیوند آن‌ها نگذشته است، نباید روزه بگیرند. بیشتر از این زمان با مشورت پزشک منعی ندارد ولی بیماران کلیوی که فشارخون‌های کنترل نشده دارند، نباید روزه بگیرند. افرادی که کراتین خونشان در حد بالایی است و همچنین افرادی که کلیه هایشان مکرر سنگ سازی می‌کند نیز نباید روزه بگیرند.

بیماران سرطانی

بیمارانی که درمان شده اند و احساس می‌کنند توانایی روزه داری را دارند می‌توانند روزه بگیرند ولی بیماران وخیم که نیاز به مصرف دائم مایعات یا وعده‌های غذایی دارند و کسانی که درحال شیمی درمانی هستند و تهوع و استفراغ مکرر دارند، نباید روزه بگیرند.

بیماران دیابتی

کسانی که نیازمند تزریق انسولین هستند، بیمارانی که نوسانات قندخون آن‌ها کنترل نشده است و دیابتی‌هایی که تجربه افت قند شدید دارند یا دیابتشان از بارداری است، نباید روزه بگیرند.

بیماران تیروئیدی

بیماران مبتلا به کم کاری یا پرکاری تیروئید که درحال درمان هستند، بیماران دارای گواتر و بیماران مبتلا به گره منفرد یا گره‌های متعدد تیروئید که آزمایش‌های آن‌ها طبیعی باشد می‌توانند روزه بگیرند ولی بیمارانی که هنوز درمان نشده اند، نباید روزه بگیرند.

بیماران روماتیسمی

بیماران آرتریت روماتوئید، لوپوس خفیف، مبتلایان به نقرس مزمن کنترل شده و افرادی که بیماری شان کنترل شده است، می‌توانند روزه بگیرند ولی مبتلایان به لوپوس شدید و التهاب دیواره عروق خونی نباید روزه بگیرند.

بیماران روانی

افراد با اختلالات شخصیت، منعی برای روزه داری ندارند ولی کسانی که اختلال روان پزشکی حاد، اختلال شناختی شدید، آلزایمر، کم توان ذهنی متوسط یا شدید و اختلالات جدی و شدید روانی دارند، نباید روزه بگیرند.

زنان باردار

بارداری بیماری نیست، ولی روزه گرفتن برای مادرانی که در سه ماهه نخست بارداری خود هستند، پیشینه بیماری مزمن زمینه‌ای یا حاملگی‌های پرخطر دارند، جایز نیست. همچنین زنان بارداری که وزن جنینشان کم است، نباید روزه بگیرند. مادران شیرده هم به شرط توانایی و با تشخیص خودشان می‌توانند روزه بگیرند ولی تا شش ماهگی کودک بهتر است که روزه نگیرند، چون کودک غذاخوار نیست.

در ادامه حتما بخوانید پرخوری در وعده‌های افطار و سحر چه عوارضی دارد؟

چند نکته یادآور

مصرف برخی دارو‌ها در سحر یا افطار ممکن است تأثیر درمانی متفاوتی ایجاد کند. برای نمونه دارو‌هایی مانند پروپرانولول اگر صبح مصرف شوند، اثربخشی بهتری دارند و باید سحر مصرف شوند و دارو‌هایی مانند کورتیکواستروییدها، بعداز ظهر‌ها اثربخشی بهتری دارند و باید پس از افطار مصرف شوند.

معمولا بیمارانی که مجبور به مصرف روزی دو یا چند بار دارو هستند، نمی‌توانند روزه بگیرند، ولی ممکن است پس از مشورت با پزشک معالج خود بتوانند دارو‌های خود را در فاصله بین افطار تا سحر استفاده کنند. در موارد خاص هم ممکن است پزشک معالج با جایگزینی دارو‌های این بیماران با انواع طولانی اثر آن  امکان روزه داری برای این بیماران را فراهم کند.

بیمارانی که در طول شبانه روز یک نوبت دارو مصرف می‌کنند، مشکلی با روزه داری ندارند و‌ می‌توانند ساعت مصرف داروهایشان را به فاصله زمانی بین افطار تا سحر منتقل کنند.

در صورتی که لازم است دارو با معده خالی مصرف شود، بهترین زمان مصرف آن یک ساعت پیش از خوردن سحری است.

به طور کل غذا می‌تواند سبب کاهش، افزایش یا تأخیر در جذب دارو‌ها شود. ازاین رو، بیماران نباید بدون مشورت با دکتر داروساز یا پزشک معالج خود، به قطع دارو، تغییر یا کاهش دُز مصرفی یا تغییر در تعداد دفعات مصرف آن اقدام کنند.