یادگاری از صداقت

بخش مهمی  از ثبت رویداد‌های تاریخی برمبنای تاریخ شفاهی شکل می‌گیرد. در واقع این روایت‌های عامه و توده مردمی است که می‌تواند شبیه چراغی نور بیندازد بر جزئیات گنگ یا نامکشوف اتفاقات و رویدادها. از این دست روایات و شواهد عام در طول تاریخ کم نبوده است که باعث حل شدن معما‌ها یا باز شدن گره‌های تاریخی شده است. همین طور باید گفت که بخش مهمی از روایت تاریخ بر دوش تصویر و به خصوص در دویست سال گذشته بر دوش عکاسی بوده است.

اما با چنان شرحی که گفته شد همیشه عکاسان حرفه‌ای یا متخصصان تصویر در بطن یک حادثه یا رویداد حضور نداشته اند و نمی‌توانسته اند به آن تکثر هم دست پیدا کنند. اینجاست که نقش عکس‌های معمولی که به طور مشخص به آن‌ها «عکس یادگاری» گفته می‌شود اهمیت پیدا می‌کند.

عکس‌هایی که از سوی آدم‌های معمولی و بیشتر از سوی بخشی از همان گروهی که در رویداد و اتفاق تأثیر مستقیم دارند به صورت آماتوری یا «یادگاری» گرفته شده است. این گونه عکس‌ها از دو جهت حاوی ارزش هستند، اول وجه اسنادی و گواهی بر رویداد و دوم بکری و اصالتی که گاه نمی‌توان در عکس‌های حرفه‌ای آن را یافت.

در دوران جنگ هشت ساله و دفاع مقدس ماه رمضان مقارن بود با تابستان و گرمای جنوب که به بالاتر از ۵۰ درجه می‌رسید. طبق فتاوای مختلف به دلیل گرمای بیش از حد، جا به جایی زیاد رزمندگان و آمادگی برای رزم حکم مسافر برای بسیاری از رزمندگان داده شده بود و نیاز به گرفتن روزه نبود، اما مناسک و نیایش شب‌های ماه مبارک با شکوه روحانی خاصی برگزار می‌شد. 

معدود عکس‌هایی که از ماه‌های رمضان آن دوران منتشر شده است، همه عکس‌هایی است که با دوربین‌های شخصی و با همان نگاه یادگاری ثبت شده است. عکس پیش رو مربوط است به رمضان (تیر) سال ۱۳۶۲ در منطقه حاج عمران و شب‌های قبل از عملیات والفجر ۲.

عکس نه تنها حداقل‌های فنی ترکیب بصری را دارا نیست بلکه دارای خطا‌های عکاسی، چون برش نیمه آدم‌ها در اطراف کادر نیز هست، اما این موضوع بی اهمیت‌ترین نکته این تصویر است. عکس از صداقتی مستحکم برخوردار است که شاید همان خطا‌های عکاسانه بر آن شدت بخشیده است و از سویی اطلاعات خوبی از فضای خاص حاکم می‌دهد.

در ادامه حتما بخوانید حقارت جنگ و عظمت رمضان

طبق روایات ثبت شده به دلیل حساسیت‌های عملیاتی در آن شب‌ها گروه‌های کوچک رزمنده به صورت جداگانه و در سنگر‌های پراکنده زیر نور کم رمق یک فانوس به مراسم احیا مشغول بوده اند تا اشراف اطلاعاتی دشمن به حداقل ممکن برسد. این عکس بعد از انتشار حال و هوای آن فضا، اطلاعات درستی هم از این روایت انتقال می‌دهد.

عکس: خبرگزاری دفاع مقدس