فست‌فود‌های کیلویی مشهد، از رشد قارچ گونه تا تخلفات صنفی

به گزارش شهرآرانیوز بی شک شما هم اخیرا شاهد رشد قارچ گونه فعالیت فست فود‌های کیلویی و حجیم در سطح شهر بوده اید. موضوعی که شاید بتوان گفت حتی یک سال قبل کمتر اثری از آن در مناطق مختلف شهر مشاهده می‌شد، اما اکنون دیگر خیابانی در مشهد نیست که یک فروشگاه عرضه سوخاری کیلویی، ساندویچ سرد حجیم یا پیتزای ارزان قیمت در آن وجود نداشته باشد. 

واحد‌هایی که باتوجه به افزایش شدید قیمت انواع پیتزا و ساندویچ در ماه‌های اخیر، اقدام به فروش انواع فراورده‌های سوخاری، بریان، ساندویچ‌های سرد و گرم و حتی پیتزا به صورت وزنی و حجمی می‌کنند و نکته بارز آن‌ها نیز تفاوت قیمت چشمگیر و عجیبشان با فست فود‌های مرسوم در بازار است. بر همین اساس، سری به بازار زده ایم و با کارشناسان گفتگو کرده ایم و حتی نظر صاحبان همین واحد‌ها را پرسیده ایم تا معلوم شود راز سودآوری این حجیم فروش‌ها چیست.

ماهی گیری از آب گل آلود گرانی

«سود در حجیم فروشی است.» این جمله را  مدیر یکی از فروشگاه‌های بزرگ عرضه مرغ سوخاری کیلویی، در بولوار وکیل آباد گفت. البته همکارانش در چند مغازه دیگر، وقتی مطلع شدند خبرنگار هستم، با تندخویی از گفتگو سرباز زدند. یکی شان با پرخاش گفت: «باز چند نفر در این بازار به نان و نوایی رسیدند و یک عده پیدا شدند برای تخریب و آجرکردن نان مردم!»

 البته که حتی همین فست فودفروش هم با تعبیر «نان و نوا» از سودآوری شگفت انگیز این سبک جدید فروش خبر داد، اما ممانعت از ارائه اطلاعات دقیق‌تر باعث شد تا نه به عنوان خبرنگار، بلکه در مقام مشتری به سراغ این سوخاری فروشی بروم. سر صحبت را با مدیر فروشگاه که باز کردم، تأکید داشت که اصلی‌ترین عامل برای جذب مشتری، ارائه محصول خوش رنگ و لعاب‌تر است هرچند سلامت و کیفیت قربانی شود.   

به گفته مدیر این واحد عرضه سوخاری کیلویی، افزایش قیمت سرسام آور انواع ساندویچ و پیتزا در فروشگاه‌های صاحب نام و قابل اعتماد سطح شهر، بهترین فرصت برای آغاز فاز جدید فعالیت حجیم فروش‌ها در سطح بازار بوده تا در شرایطی که مثلا استریپس سوخاری چهارتکه با ۴۰۰ گرم فیله مرغ حدود ۲۲۰ هزار تومان قیمت دارد، حجیم فروش‌ها بتوانند یک کیلو استریپس سوخاری را به قیمت ۳۹۰ هزار تومان بفروشند و مشتری هم به جای خرید ۴۰۰ گرم مرغ سوخاری سالم، چشم بر کیفیت و سلامت ببندد و با اشتیاق «یک کیلو» مرغ سوخاری تهیه کند.

ناسالم‌های خوشمزه!

بررسی دقیق‌تر موضوع در حوزه کیفیت و سلامت، ما را به سرنخ‌های وحشتناکی از جزئیات کار این حجیم فروش‌ها رساند. اظهارات چندنفر از مدیران فروشگاه‌های صاحب نام عرضه محصولات پروتئینی در بولوار استقلال، دلالت بر آن دارد که اخیرا مرغ و گوشت‌های نزدیک به انقضا در سطح بازار، مشتریان ویژه‌ای پیدا کرده اند؛ کسانی که در زمان خرید، عامدانه به دنبال این نوع محصولات پروتئینی هستند و حتی اصرار بر خرید زیر قیمت دارند ولو اینکه بال، پاچین، فیله و ران‌های تاریخ مصرف گذشته تهیه کنند.   

به گفته آن ها، در شرایطی که قیمت سینه مرغ از ۱۶۸ هزار تومان و بال مرغ از ۱۴۶ هزار تومان به بالا نرخ گذاری می‌شود، اقلام نزدیک به انقضا یا منقضی شده پیش از مرجوعی کمتر از ۱۰۰ هزار تومان قیمت دارند و در این شرایط بسیاری از این مشتریان ویژه در واقع مسئول خرید فست فود‌های حجیم هستند تا با تهیه مواد اولیه زیرقیمت، سودآوری فروش کیلویی را تضمین کنند.

افت کیفیت، راز سودآوری

گفتگو با مدیران چند پیتزا و ساندویچ فروشی صاحب نام مشهد در خیابان احمدآباد و قاسم آباد نیز حکایت از روایتی مشابه داشت. مدیرعامل یکی از این پیتزافروشی‌ها که هم اکنون ۹ شعبه فعال در سطح شهر دارد، در پاسخ به سؤالی درباره دلایل سودآوری فعالیت حجیم فروش‌ها با وجود افزایش وزنی محصول گفت: باید فنی به موضوع نگاه کنید. هزینه تمام شده تولید یک پیتزای رست بیف آمریکایی به وزن ۵۰۰ گرم برای یک واحد غذایی تحت نظارت بهداشت حدود ۳۶۰ هزار تومان است و با نظارت اصناف، حدود ۴۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود.

 حالا اگر وزن پیتزا به نصف یا کمتر تقلیل پیدا کند، باید ۲۰۰ هزار تومان نرخ گذاری شود تا به صرفه باشد. علاوه بر این، در منو‌های گوشتی همچون رست بیف نیز تقریباً یک سوم وزن پیتزا از گوشت است که از نظر قیمت، حدود ۱۲۰ هزار تومان می‌شود. حالا شما ببینید در این پیتزافروشی‌های جدید که یک پیتزا به قیمت ۶۹ هزار تومان عرضه می‌شود، مواد اولیه چقدر از نظر درصد وزنی و کیفیت تنزل پیدا کرده که پیتزا به این قیمت فروخته می‌شود و در انتها باز هم سودآور است!   

مدیر یکی از  واحد‌های عرضه محصولات سوخاری در بولوار سلمان فارسی مشهد نیز گفت: به طور کلی هر بسته سوخاری استریپس چهار تکه در بازار حدود ۸۰۰ گرم وزن دارد که بدون درنظر گرفتن ۱۵۰ گرم سیب زمینی و ۴۰۰ گرم گوشت مرغ، ۲۵۰ گرم آن از وزن بافت سوخاری و روغن است. به طور کلی هم هرکدام از این بسته‌ها برای ما حدود ۱۵۰ هزار تومان درمی آید که تحت نظارت اصناف و تعزیرات حدود ۲۲۰ هزار تومان قیمت گذاری می‌شود. 

در این شرایط اگر دقت کرده باشید، در بال، پاچین، فیله یا هر محصولی که از سوخاری فروشی‌های حجیم تهیه می‌کنید، مقدار بسیار بیشتری پودر سوخاری استفاده شده و قشر ترد آن به مراتب ضخیم‌تر از مرغ سوخاری‌های مرسوم در بازار است. به همین دلیل، حجیم فروش‌ها عمدتا متمرکز بر افزایش درصد وزنی بافت سوخاری هستند تا سهم این بخش در وزن نهایی محصول بیشتر باشد و گوشت کمتری به مشتری ارائه بدهند. علاوه بر این، روغن‌های سنگین و بی کیفیتی که آن‌ها هم بار‌ها و بار‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند، سود فروش را بیشتر می‌کنند.   

وی افزود: یک راه فنی وجود دارد که مردم می‌توانند راز فعالیت حجیم فروش‌ها را کشف کنند. کافی است به طور هم زمان مقداری مرغ سوخاری از یک واحد معتبر و یک واحد کیلویی تهیه کنید و هر دو بسته را مدتی در یخچال بگذارید تا سرد شوند. پس از این، هر دو محصول را در مایکروفر یا فر گازی گرم و امتحان کنید. تفاوت کیفیت، بافت، رنگ و لطافت گوشت مرغ در دو نمونه، پرده از حقیقت سودآوری فروش کیلویی مرغ سوخاری برمی دارد.   

مدیر یکی از مشهورترین واحد‌های عرضه ساندویچ سرد نیز بیان کرد: درباره ساندویچ سرد‌های یک کیلویی، استفاده از ژامبون‌های درجه ۲ یا ۳ با ۲۰۰ گرم سس مایونز می‌تواند ساندویچ شما را به سرعت به وزن موردنظر برساند، درحالی که حتی روح مشتری هم خبر ندارد داخل ساندویچ از چه موادی استفاده شده است!

مردم گزارش دهند

در راه پیگیری آنچه در فست فود‌های حجمی فروش می‌گذرد، مقصد ما به مسئولان دانشگاه علوم پزشکی و بازرسان اداره کل صمت استان رسید.   

بخشعلی بیاتی، معاون بازرسی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، در پاسخ به خبرنگار شهرآرا تأکید کرد که فست فود‌ها به طور کلی در دسته مشاغل سطح ۳ محسوب می‌شوند و به همین دلیل، بررسی جزئیات نرخ نامه این فروشگاه‌ها برعهده اتحادیه هاست. ضمن اینکه در صورت وجود تخلفات بهداشتی، کم فروشی یا استفاده از مواد غیراستاندارد نیز حتما باید شاکی خصوصی داشته باشد تا پس از شکایت مردمی، بازرسان برای تعیین صحت وسقم ماجرا وارد میدان شوند.   

اظهارات فرشید وفا، معاون سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در راستای همین موضوع و تأکید بر ضرورت ثبت گزارش‌های مردمی از تخلفات حجیم فروش‌ها بود. 
وی تصریح کرد: به طور کلی، سه رُکن نظارتی دانشگاه علوم پزشکی مشتمل بر ابزار، ساختمان و عامل انسانی است و بنابراین اگر تخلفی خارج از این سه و مثلا در بخش خرید محصولات پروتئینی غیراستاندارد در جریان است، باید از سازمان‌های متولی همچون دام پزشکی پیگیری شود.   

معاون سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد این را هم گفت که طبق روال معمول، هر سه ماه یک بار برنامه نظارت مستمر از اصناف مختلف صورت می‌گیرد، اما به طور کلی، مردم می‌توانند از طریق سامانه جامع رسیدگی به شکایات وزارت بهداشت به سرشماره ۱۹۰، تخلف موردنظرشان را گزارش دهند تا در بازه زمانی ۷۲ ساعت تا یک هفته به آن رسیدگی شود.

در ادامه حتما بخوانید توضیحات رئیس اتحادیه فست فودهای مشهد درباره جشن‌های ویژه یلدا

تغییر الگوی مصرف به نفع سودجویان

رونق بازار فست فودفروشی‌های حجیم، از یک جنبه دیگر هم قابل بررسی است. یک بخش مهم و تعیین کننده در اینکه نه حتی پیتزا و ساندویچ فروش‌ها بلکه سایر کسبه بازار هم با تغییر شغل، راه حجیم فروشی را در پیش می‌گیرند، مربوط به استقبال مشتری و سلیقه مردم است. موضوعی که درباره ابعاد مختلف آن با سیدمحمدعلی رضوی، مدیر گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد، گفتگو کردیم. وی بیان کرد: این یک حقیقت است که تغییر تدریجی الگوی مصرف و سبک تغذیه مردم در سال‌های اخیر باعث شده تا در این برهه، حتی خانواده‌ها از فروش کیلویی استقبال کنند.   

رضوی افزود: ریشه این سبک فروش، به حدود چهار، پنج سال قبل برمی گردد؛ زمانی که برخی فلافل فروش‌ها در سطح شهر با شعار «پُر کن، بخور» تصمیم گرفتند شیوه جدیدی از فروش حجیم را در قالب سلف باز انواع فلافل و مخلفات در پیش بگیرند. پس از فلافل فروش‌ها نیز نوبت به ساندویچ‌های متری رسید و اکنون در ایستگاه فروش کیلویی فست فود ایستاده ایم، اما به نظر من، از همان دوره طلایی فلافل فروشی حجیم بود که فست فود دیگر نه به عنوان یک وعده غذایی تفریحی، بلکه به صورت یک سبک تغذیه به صرفه برای مردم بازتعریف شد و خیلی‌ها از جمله کارگران و کارمندان این توانایی را پیدا کردند که هر روز برای یک وعده غذایی سریع به سراغ ساندویچ‌های به صرفه و حجیم فلافل بروند.   

به گفته وی، امروزه برای بسیاری از خانواده‌هایی که پدر و مادر هر دو شاغل هستند، روی گردانی از غذای سالم خانگی و تهیه فوری غذا‌های آماده از بازار به یک امر بدیهی تبدیل شده است. مدیر گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به افزایش ۳۰۰ درصدی تولید انواع نودل و برگر‌های نیمه آماده توسط کارخانجات صنایع غذایی در یک دهه گذشته تأکید کرد که فست فود‌های حجیم نیز در همین راستا فعالیت می‌کنند تا در سایه تغییر الگوی مصرف و سبک تغذیه مردم، سود خود را با دعوت مردم به پُرخوری و تهیه غذا‌های ناسالم تأمین کنند.   

رضوی تصریح کرد: البته که غذا‌های آماده در هر نوع و شکل، هرکدام مضرات خاص خود را دارند و به طور مطلق، هیچ پیتزا، ساندویچ، مرغ سوخاری یا انواع دیگر فست فود را‌ نمی‌توان یافت که به اندازه غذای خانگی برای سلامتی مفید باشد. مقادیر وحشتناک نمک، روغن و قند در خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های موجود در فست فود‌ها به طور کلی برای سلامتی زیان بار هستند و این حقیقتی انکارناشدنی است، اما با پدیدارشدن حجیم فروش‌ها در بازار، اکنون دامنه انتخاب به گزینش میان «بد و بدتر» تنزل پیدا کرده و باید از مردم دعوت کرد تا به جای خرید یک ساندویچ سرد یک کیلویی، همان ساندویچ‌های کالباس قدیم را تهیه کنند!