آخرین وضعیت شیوع تب دنگی در خراسان‌رضوی

به گزارش شهرآرانیوز، به گفته متخصصان، بیماری تب دنگی (Dengue fever) که به آن «تب دنگ»، «تب دانگ» و «تب استخوان‌شکن» نیز گفته می‌شود، از بیماری‌های ویروسی خونریزی‌دهنده است که از طریق بندپایان و حشره آئدس قابل‌انتقال بوده و عمدتاً مربوط به مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری دنیاست.

این بیماری به دلیل تغییرات آب‌وهوایی در جهان گسترش یافته و در شبه‌قاره هند، کشور‌های آسیای جنوب شرقی همچون کامبوج، فیلیپین، مالزی و ویتنام شیوع بیشتری دارد و سال‌های اخیر در کشور‌های همسایه ازجمله پاکستان، امارات و برخی کشور‌های اروپایی نیز پیدا شده و در آفریقا هم مشابه این بیماری با عنوان تب زرد و در آمریکای لاتین نیز مواردی گزارش شده است.

متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیئت‌علمی گروه عفونی دانشکده پزشکی مشهد گفت: سالانه در جهان بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیون مورد ابتلا به بیماری تب دنگی اتفاق می‌افتد که حدود ۵۰۰ هزار مورد شدید و ۲۰ هزار مورد مرگ‌ومیر دارد و نباید از کنار این آمار به‌سادگی گذشت.

به گفته دکتر امین بجدی، بیماری تب دنگی که تا سال ۱۹۷۰ بومی و منطقه‌ای بود و تنها در ۹ کشور دنیا گزارش شده بود، از سال ۲۰۱۲ گسترش زیادی یافت؛ به‌گونه‌ای‌که در سال‌های اخیر در کشور برزیل طغیان بالایی داشت و فقط شهر «ریودوژانیرو» ۱۵۸ هزار مورد ابتلا با ۹ هزار بستری و ۲۳۰ مورد مرگ‌و‌میر داشت.

تب خونریزی‌دهنده نوپدید و بازپدید

رئیس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: تب دنگی همانند تب زیکا (Zika fever)، تب چیکن‌گونیا (Chikungunya feve) و تب زرد (Yellow fever) از تب‌های خونریزی‌دهنده نوپدید و بازپدید است که از طریق نیش پشه آئدس (Aedes) به انسان منتقل می‌شود.

دکتر زهرا نهبندانی با بیان اینکه پشه ناقل ویروس تب دنگی، انواع مختلفی دارد، افزود: از چهار نوع پشه آئدس، دو نوع مهاجم آن شامل «آئدس اجیبتی» و «آئدس آلبوپیکتوس» ناقل بیماری تب دنگی هستند که در نزدیکی محل سکونت انسان و دام، رشد کرده و تکثیر می‌شوند.

وی ادامه داد: هنگامی که پشه‌های آئدس مهاجم فرد آلوده به ویروس را نیش بزنند، ویروس وارد بدن آن‌ها می‌شود و پس از مدت کوتاهی (یک هفته تا ۱۰ روز) این ویروس در فرایندی وارد بزاق و غدد بزاقی پشه می‌شود که پس از این بازه زمانی، پشه می‌تواند با نیش‌زدن ویروس را به افراد سالم منتقل کند.

این مسئول با بیان این‌که علاوه بر آن، پشه‌های آئدس مهاجم آلوده می‌توانند از طریق تخم‌های خود ویروس تب دنگی را به نسل بعد منتقل کنند، بیان کرد: پشه آئدس در هر تخم‌ریزی بیش از ۲۰۰ تخم می‌گذارد که این نشان می‌دهد خطر آلودگی زیاد بوده و نگران‌کننده است.

وی ادامه داد: تفاوت پشه‌های آئدس ناقل بیماری تب دنگی با دیگر‌پشه‌های آلوده از‌جمله ناقل سالک این است که پشه‌های آئدس، روزفعال هستند و بیشترین زمان فعالیت آن‌ها دو ساعت بعد‌از طلوع خورشید و دو ساعت قبل‌از غروب آفتاب است.

دکتر نهبندانی افزود: بنابراین خطر گزش پشه‌های آئدس در روز هم وجود دارد که این موضوع به‌ویژه برای کسانی که در فضای باز فعالیت دارند، احتمال ابتلا به بیماری را بیشتر می‌کند.

درد پشت حدقه چشم، از علائم هشدار‌دهنده تب دنگی

رئیس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: علائم بیماری تب دنگی به صورت درد عضلانی، تب، سردرد، درد پشت حدقه چشم، گاهی اوقات اسهال، خونریزی از لثه، خونریزی از بینی و بثورات جلدی، بیشتر بروز پیدا می‌کند که این موارد مهم‌ترین علائم هشدار‌دهنده ابتلا به بیماری تب دنگی است.

دکتر نهبندانی افزود: علائم بیماری تب دنگی بسیار شبیه علائم بیماری‌های عمومی مانند سرماخوردگی و بیماری‌های تنفسی است و این بیماری علامت خاص و مشخصه‌ای ندارد و علائم آن از بیماری‌های عمومی قابل‌تفکیک نیست و تنها چیزی که نقش تعیین‌کننده در ابتلای فرد به تب دنگی دارد، سابقه سفر وی به استان‌ها یا کشور‌های آلوده است.

۸۰ درصد موارد ابتلا به تب دنگی بدون علامت است

وی با بیان اینکه دوره پنهان بیماری تب دنگی بین چهار تا ۱۰ روز بوده که ممکن است هنوز بیمار علائمی نداشته باشد، افزود: ۸۰ درصد موارد ابتلا به تب دنگی بدون علامت است. بسیاری از بیماران در سطح خفیف یا کم‌علامت بهبود می‌یابند، اما برخی دیگر ممکن است علائم هشدار‌دهنده داشته باشند و درنهایت وارد مرحله شدید این بیماری شوند.

این مسئول درخصوص میزان مرگ‌ومیر ناشی از تب دنگی گفت: اگر بیمار تحت مراقبت و درمان قرار گیرد، میزان مرگ‌و‌میر ناشی از تب دنگی در این شرایط تنها سه تا پنج درصد است؛ اما اگر بیمار تحت درمان و مراقبت قرار نگیرد و علائم بیماری شدت یابد، میزان مرگ‌و‌میر ناشی از ابتلا به تب دنگی ممکن است تا ۵۰ درصد هم برسد.

انتقال از مادر به جنین، از راه‌های انتقال تب دنگی

رئیس گروه بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: راه انتقال بیماری تب دنگی عمدتاً از طریق نیش پشه آئدس مهاجم آلوده به ویروس است، اما این بیماری از راه‌های دیگر نیز قابل‌انتقال است.

دکتر نهبندانی با بیان اینکه امکان انتقال این بیماری از طریق انتقال خون و فراورده‌های خونی آلوده، اهدای عضو فرد آلوده و نیز از طریق مادر به جنین نیز وجود دارد، افزود: اگر مادر باردار در ماه آخر بارداری خود به تب دنگی مبتلا شود و ویروس آن ۱۰ تا ۱۵ روز در خون وی باشد، این بیماری در حین زایمان از طریق جفت و خون به نوزاد منتقل می‌شود.

وی ادامه داد: اگر کسی به تب دنگی مبتلا شود، در دوره‌ای چهار تا پنج‌روزه بعد از شروع علائم بالینی، تا ۱۲ روز فقط ویروس در خون وجود دارد و بعد از آن خود ویروس همانند سایر بیماری‌های ویروسی خودمحدود‌شونده است و در خون باقی نخواهد ماند؛ بنابراین فرد برای طولانی‌مدت به ویروس آلوده نخواهد بود که بخواهد به دیگران منتقل کند.

این مسئول بیان کرد: سالمندان، زنان باردار و افرادی که دارو‌های با عارضه ضعف سیستم ایمنی، مصرف می‌کنند، گروه‌های پرخطر در زمینه ابتلا به تب دنگی هستند که اگر مبتلا به تب دنگی بشوند باید مراقبت‌های درمانی بیشتری برای آنان انجام شود.

دنگی دارو و درمان خاصی ندارد

رئیس گروه بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: تب دنگی مانند سایر بیماری‌ها که دارو‌های خاص خود را دارند، نیست و این بیماری درمان و داروی خاص یا کپسول یا داروی ضد‌ویروس ندارد بلکه درمان آن علامتی و نگهدارنده است.

دکتر نهبندانی افزود: درمان علامتی و نگهدارنده یعنی اگر بدن بیمار دچار کم‌آبی شود، باید آب بدن او را تأمین کرد یا اگر بیمار نیاز به سرم‌تراپی داشت، به وی سرم تزریق کرد یا اگر بیمار دارای درد و تب بود، به او قرص استامینوفن داد یا اگر بیمار نیاز به خون داشت، خون به وی تزریق کرد و اقدامات نگهدارنده برای او انجام داد که اگر درمان علامتی برای بیمار انجام شود، میزان مرگ‌و‌میر بیمار سه تا پنج درصد خواهد بود.

وی ادامه داد: برای تسکین درد و تب دنگی به هیچ عنوان نباید از دارو‌های ضد‌التهاب و غیر‌استروئیدی مانند ناپروکسن، ژلوفن، ایبوپروفن و آسپرین استفاده کرد؛ چراکه این دارو‌ها خطر خونریزی را افزایش می‌دهند و تنها داروی مجاز و قابل‌استفاده برای رفع درد و تب دنگی، استامینوفن است.

این مسئول بیان کرد: اگر‌چه برای درمان تب دنگی واکسن کشف شده ولی این واکسن تنها در اختیار کشور‌های آفریقایی است و هنوز از طریق سازمان بهداشت جهانی دستوری برای استفاده از آن در دیگرکشور‌ها داده نشده است.

در ادامه حتما بخوانید تب استخوان‌شکن از علائم «تب دنگی» | صید پشه آئدس در ۴ استان کشور

محافظت از نیش پشه‌ها، راه اصلی پیشگیری از ابتلا به تب دنگی

رییس گروه پیشگیری از بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، راه اصلی پیشگیری از ابتلا به بیماری تب دنگی را محافظت خود از نیش و گزش پشه‌ها خواند و گفت: با توجه به اینکه این پشه‌ها در هنگام روز فعال هستند، پوشاندن پنجره‌ها با توری مناسب و ریز برای ورودی درب‌ها، اتاق‌ها و محله مسکونی، استفاده از اسپری و ترکیبات دور کننده حشرات در مناطق آلوده و پوشیدن لباس‌های کاملا پوشیده، آستین بلند و رنگ روشن برای افرادی که مجبور هستند در طول روز بیرون از منزل کار و در فضای باز کار کنند، امری ضروری است.

نهبندانی افزود: اگر افراد مجبور هستند در طول روز در مناطق آلوده کار کنند توصیه می‌شود ۲ ساعت نخست بعد از طلوع آفتاب و ۲ ساعت قبل از غروب آفتاب از خانه بیرون نروند.

وی ادامه داد: فرق پشه آئدس با پشه سالک و پشه آنوفل (پشه انتقال دهنده بیماری مالاریا) در این است که پشه آنوفل به آب نیاز دارد یعنی حتما باید به آب راکد دسترسی داشته باشد ولی پشه‌های آئدس علاوه برآن پشت برگ گل‌ها و گیاهان و زیر گلدانی که نم دار است و روی پایه گلدان تخم ریزی و رشد و نمو می‌کند.

این مسئول بیان کرد: بنابراین برای از بین بردن مکان‌های تولید مثل پشه آئدس، خشکاندن آب‌های راکد، مانداب‌ها و فاضلاب‌های روباز، آب زیر محفظه گلدان‌ها، زیر کولر، پشت سیفون سرویس‌های بهداشتی و محیط‌های نم دار و بستن در ظروف و مخازن نگهداری آب بسیار مورد تاکید است.

افزایش خطر ورود پشه آئدس به داخل کشور

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: تب دنگی از حدود ۶۰ سال پیش در جهان شناسایی شده که در بسیاری از نقاط دنیا به صورت آندمیک و بومی وجود دارد، اما این بیماری در کشور‌های آسیا، آسیای میانه یا حتی کشور‌های آمریکای لاتین به صورت تهدید وجود نداشته است.

دکتر حمیدرضا قربان‌زاده افزود: اکنون پس از تغییرات آب و هوایی و اقلیمی که در دنیا اتفاق افتاده و شرایط زندگی حشرات به ویژه پشه‌ها تغییر کرده است به گونه‌ای که با زیاد شدن پشه آئدس، تب دنگی در بسیاری از کشور‌های دنیا به ویژه آسیای جنوب شرقی و کشور‌های حوزه خلیج فارس شیوع پیدا کرده است.

وی ادامه داد: به دلیل تغییرات آب و هوایی و بارندگی‌های سیل آسای اخیر در کشور و افزایش مسافرت به کشور‌های آلوده، خطر ورود پشه آئدس ناقل بیماری تب دنگی و فرد بیمار به داخل کشور از جمله استان خراسان رضوی افزایش یافته است.

استان‌ها و کشور‌های آلوده به تب دنگی

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: طبق آمار‌های اعلامی، در برخی از استان‌های کشور مثل گیلان، هرمزگان، فارس و مناطق جنوبی و گرمسیر کشور پشه آئدس دیده شده، اما خوشبختانه در خراسان رضوی تا کنون موردی از وجود پشه آئدس مهاجم ثبت و گزارش نشده و موارد مثبت مبتلا به تب دنگی در این استان هم مربوط به کسانی بوده که سفر خارجی داشته‌اند.

دکتر قربان‌زاده افزود: کشور‌های حوزه خلیج فارس اعم از قطر، امارات، عربستان، یمن و کشور‌های همسایه شرقی پاکستان و افغانستان همه جزو مناطق آلوده به پشه آئدس و بیماری تب دنگی هستند که در پاکستان، بیماری دنگی از سالیان سال شایع بوده است و تقریبا می‌توان ادعا کرد که هر پاکستانی تب دنگی دارد، مگر خلاف آن ثابت شود.

وی با اشاره به اینکه روزانه چهار پرواز از مشهد به کشور امارات، که آلوده به پشه آئدس و بیماری تب دنگی است، انجام می‌شود، ادامه داد: با توجه به تردد زائر و مسافر در پرواز‌های امارات به مشهد، خطر آلودگی به پشه آلوده در مشهد نیز زیاد است.

در استان خراسان رضوی و در مناطق زیر پوشش دانشگاه مشهد تا کنون فوتی ناشی از پشه آئدس مهاجم ثبت و گزارش نشده است

قربان زاده افزود: با توجه به تعداد پروازها، در فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد روزانه تا هشت نفر نیروی بهداشتی مراقبت‌های بهداشتی را انجام می‌دهند و برای مسافران و افراد مشکوک به بیماری، تست رپید انجام می‌شود که این برنامه تا قبل از تاسوعا و عاشورای حسینی که برنامه بازگشت حجاج به کشور به اتمام می‌رسد، ادامه می‌یابد.

وی خاطرنشان کرد: البته برنامه‌های مراقبتی گروه بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد پایان نمی‌یابد و با توجه به ورود زائران غیرایرانی در این ایام اجرای این برنامه متوقف نخواهد شد.

وی ادامه داد: در استان خراسان رضوی و در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد تا کنون فوتی ناشی از پشه آئدس مهاجم ثبت و گزارش نشده است و تاکنون تنها سه نفر بیمار مبتلا به تب دنگی در مشهد شناسایی و درمان شده اند، که هر سه آنها سابقه سفر به مناطق آلوده در دیگر کشور‌ها را داشته اند.

دکتر نهبندانی با بیان این که در حال حاضر مراقبت‌های مرزی برای عدم ورود بیماران به کشور و استان خراسان رضوی در حال انجام است، افزود: میزان آزمایش‌های حشره شناسی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد از سال گذشته چند برابر شده است و نظارت‌ها و کنترل‌های بهداشتی لازم در خصوص کالا‌های وارداتی نیز انجام می‌شود.

مسافران به کشور‌ها و استان‌های آلوده باید سفر خود را اعلام کنند

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: افرادی که اخیرا به استان‌ها و کشور‌های آلوده به ویروس آئدس و تب دنگی سفر داشته‌اند باید این موضوع را به مراکز بهداشتی نزدیک محل سکونت خود اعلام کنند.

دکتر قربان‌زاده افزود: این افراد اگر دارای علائم بالینی مثل تب، بدن درد، استخوان درد، استفراغ، یا اسهال هستند باید با فوریت‌های پزشکی تماس گرفته و یا به نزدیکترین بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنند تا مورد بررسی اپیدمیلوژی قرار بگیرند و علائم آنان کنترل شود و مورد مراقبت قرار گیرند که تا ۱۰ روز تب‌سنجی انجام می‌شود و اگر تب بالا رود و علائم دیگری هم داشته باشند سپس نمونه خون از آنان گرفته می‌شود.

وی ادامه داد: توصیه می‌شود اگر کسی دچار تب یا علائم خفیف همانند بدن درد یا درد پشت حدقه چشم شد به نزدیکترین مرکز بهداشت و درمان مراجعه کند.

این مسئول بیان کرد: اگر کسی دارای این علائم باشد و در ۲ هفته گذشته سابقه سفر به یکی از استان‌ها و کشور‌های آلوده را داشته باشد از نظر ما بیمار مشکوک تلقی می‌شود و باید مورد نمونه‌گیری و بررسی قرار گیرد.

منبع: ایرنا