تخریب کوه الوند در پوشش «جاده سلامت»

الوند همدان، فقط یک کوه نیست؛ کوهستانی است که حیات طبیعی و فرهنگی منطقه بزرگی از غرب میهن وامدار آن است و بخش مهمی از تاریخ ایران در بستر آن رقم خورده است.

واژه «الوند» که با اروند و ارونت هم‌ریشه و به‌معنای رونده، بالنده و تیزروست، خود نشانگر جایگاه والای این کوهستان در نظر ایرانیان است. با همه ارزشی که پدران ما برای همه کوه‌ها (به‌ویژه آنها که پیشوند «ال» دارند) قائل بودند و با وجود مراقبتی که از این رویشگاه‌های برکت‌خیز داشتند، شوربختانه در دهه‌های اخیر، چیره شدن طمع‌ورزی‌ها بر فرهنگ کهن سبب تخریب شدید کوه‌ها شده است.

الوند را می‌توان به‌عنوان یک «مورد مطالعاتی» برای پژوهش در زمینه‌ آسیب‌های وارد بر محیط‌های کوهستانی درنظر گرفت. در میان عامل‌های پرشمار تخریب و آلوده‌سازی این کوهستان، تله‌کابین گنج‌نامه جایگاهی شاخص دارد. این تله‌کابین به‌تنهایی نقشی بسیار کارآمد در دامن زدن به ساخت‌وساز، دستکاری در سامانه آب‌شناختی کوه، بد شکل کردن چشم‌اندازهای طبیعی و تجاوز به حریم میراث فرهنگی منطقه داشت.

نطفه این تله‌کابین با پی‌ریزی دکل‌های آن در حریم اثر ملی کتیبه گنج‌نامه در اوایل دهه 80ریخته شد که پس از چند سال پیگیری دوستداران میراث‌فرهنگی، خط تله‌کابین فقط اندکی دورتر برده شد و هنوز هم پایه‌های اولیه دکل‌ها سر جای خود باقی است.

در مرحله‌های بعد، تله‌کابین سبب تخریب جبران‌ناپذیر چمنزار «میدان میشان» و باز شدن پای نهادهای دیگر مانند هلال‌احمر شد که به بهانه امدادرسانی و...، ساختمان‌های بدقواره‌ای در محیط زیبای کوهستان بنا کردند و جاده کشیدند. در چند روز اخیر، تشکیلات تله‌کابین گنج‌نامه اقدام به تعریض بسیار گسترده جاده غیرقانونی و غیرضروری گنج‌نامه در میدان میشان کرده که موجب خشم و اندوه طبیعت‌دوستان همدان شد. بهانه این تجاوز، ترمیم جاده برای خدمات‌رسانی، فراهم کردن امکانات تفریحی و کمک در امر امداد است.

حتی در یک تناقض‌گویی بی‌معنا مدعی شدند «جاده سلامت» به بهبود وضع محیط‌زیست و سلامت مردم کمک می‌کند! این ادعای بی‌پایه در حالی عنوان می‌شود که الوند از دیرباز اساسا با جاذبه طبیعی خود، فراهم‌کننده امکانات تفریحی برای مردم بود و طبیعت آن بی‌نیاز از نهال‌کاری و اقدامات نمایشی است که آب و دیگر منابع را به هدر بدهد. در مورد لزوم جاده برای امداد و جست‌وجو، یادآور می‌شوم که بیشترین تلفات کوهستانی، در اطراف پناهگاه‌ها، جاده‌ها، تله‌کابین‌ها و دیگر تأسیسات رخ داده است. برای مثال، کل تلفات کوهستان توچال در شمال تهران، شاید 30 مورد نباشد که اغلب هم در نتیجه اشتباه انسانی رخ می‌دهد. اما فقط در یک مورد (۴ دی‌ماه ۱۳۹۷) 10 دانشجو بر اثر واژگون شدن اتوبوس در ارتفاعات توچال در جاده دانشگاه آزاد، کشته و ۲۸ تن دیگر هم زخمی شدند.

همچنین چند تن از کشته‌شدگان توچال، قربانی احساس امنیت کاذبی شدند که تله‌کابین و دیگر تأسیسات القا کرده بودند. بدین‌ترتیب ضرورت دارد سازمان جنگل‌ها و مراتع، سازمان میراث فرهنگی و مدیران شهر همدان عملیات تعریض جاده گنج‌نامه – میدان میشان را به سرعت متوقف و این جاده را مسدود کنند. بدیهی است که هزینه و جریمه این اقدام نیز برعهده مسببان تخریب الوند است.

منبع :همشهری