چرا کار هست، کارگر نیست؟

به گزارش شهرآرانیوز، تقریباً یکی دوسالی است که این خبر بار‌ها شنیده می‌شود که کار هست، کارگر نیست.

این بار بحث کمبود نیرو در واحد‌های صنعتی از زبان سیدعلی لطفی زاده، دستیار ویژه وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان شده است: امروز در همه واحد‌های بزرگ صنعتی با مشکل کمبود نیروی انسانی روبه‌رو هستیم و این کمبود در نیروی متخصص و ماهر با وضوح بیشتری مشاهده می‌شود.

اگر دانش آموختگان دانشگاه‌ها و نیرو‌های ماهر تمایل به کار در صنایع داشته باشند، واحد‌های صنعتی از جذب آنها استقبال می‌کنند.

وی افزود: البته شمار دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها در رشته‌های مهندسی فراوان است، اما موضوع مورد بحث این است که این دانش‌آموختگان تا چه اندازه می‌توانند در صنعت موثر باشند.

لطفی‌زاده تصریح کرد: بنابراین اگر فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها بتوانند مهارت کافی داشته باشند و خواسته‌های واحد‌های صنعتی را اجابت کنند واحد‌های صنعتی از توانمندی آنها استقبال می‌کنند و دستمزد خوبی هم به آنها پرداخت می‌کنند، این موضوع در مورد نیروی کارگر ماهر نیز صادق است. واحد‌های صنعتی به‌طور مکرر در مورد کمبود نیروی انسانی به وزارتخانه گزارش می‌دهند.

اینطور که لطفی زاده بیان کرده است، به نظر می‌رسد یکی از مشکلات فارغ التحصیلان دانشگاهی در اشتغال بحث مهارت و عدم تأمین نیاز‌های بازار کار است.

در ادامه حتما بخوانید افزایش نرخ بیکاری با نیروی کار فاقد مهارت

مجهز کردن جوانان به مهارت برای مشاغل آینده تا ۲۰۲۷

در گذشته محمود کریمی بیراوند، معاون اشتغال وزارت کار تعداد بیکاران فارغ‌التحصیل در کشور را حدود یک میلیون نفر برشمرد و بر ضرورت مجهزکردن جوانان به مهارت برای مشاغل آینده تا سال ۲۰۲۷ تأکید کرد.

معاون اشتغال وزارت کار تعداد بیکاران فارغ‌التحصیل را حدود یک میلیون نفر برشمرد و گفت: فقدان اطلاعات دقیق و تکمیلی از جمله مدرک تحصیلی، رشته، سن، محل زندگی، تراکم جمعیتی استان‌ها و مهارت‌های تخصصی مهم‌ترین چالش اساسی رفع این مسئله است. فقدان مهارت این روز‌ها با افزایش تعداد فارغ التحصیلان بیشتر از گذشته مورد توجه است. شاید در گذشته کمتر فارغ التحصیلی دچار بیکاری می‌شد، اما در زمان حاضر با توجه به افزایش تعداد فارغ التصیلان شرط یافتن شغل، «مهارت» است.

عده‌ای از کارشناسان علت کمبود نیرو را بحث دستمزد می‌دانند، ساعت کاری زیاد در طول روز و سختی کار در مقابل دستمزد پایین، باعث شده است که کارگران شاغل واحد‌های تولیدی پس از یک‌سال به سمت شغل‌های دیگر و با اولویت شغل‌های کاذب بروند. از این رو بیشتر افرادی که مجبور به ترک کار از واحد‌های تولیدی می‌شوند عنوان می‌کنند که حتی دستفروشی نیز درآمد به مراتب بیشتری از کارکردن در کارخانه‌ها و واحد‌های تولیدی دارد.

دستمزد پایین عامل اصلی کمبود نیرو کار

هادی ابوی دبیر کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور با اشاره به اینکه در حال حاضر شغل است، اما شاغل نیست، گفت: متاسفانه به دلایلی مانند حقوق کم، نیروی کار تمایلی به کار کردن ندارد. بار‌ها از سوی کارفرما درخواست نیرو داده‌اند، اما نیروی کار قبول نمی‌کند.

وی ادامه داد: بسیاری از کارفرمایان تمایل دارند که حقوقی بالاتر از حقوق وزارت کار را پرداخت کنند و نیروی کار جذب کنند. نیروی کار با تغییرات در بازار کار ترجیح می‌دهد که به سمت مشاغل نوین مانند مشاغل مجازی و اینترنتی برود. نیروی کار تحصیل کرده ما در راستای فرهنگ کار متاسفانه حاضر به فعالیت در خط تولید کارخانه‌ها نیستند، ترجیح می‌دهند با دانش خود در مشاغلی که درآمد بیشتر دارد مشغول کار شوند. به همین دلیل شرایط عرضه و تقاضای نیروی کار نسبت به گذشته تغییر کرده است.

دبیر کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور بیان کرد: باید فرهنگ کار اصلاح شود. در حال حاضر جوانان به فکر این هستند که درآمد بیشتری داشته باشند، به همین دلیل حاضر نیستند که سر ساعت مشخص تحت قوانین و ضوابط مشخص مشغول به کار شوند.

نماینده کارگران در شورای‌عالی کار افزود: در حال حاضر منظور از کار بهتر این نیست که کارگر استراحت بیشتر داشته باشد و جایگاه کاری‌اش بالاتر باشد، بلکه بیشترین بحث کارگر درآمد است. یعنی درآمد کارگر به گونه‌ای باشد که بتواند زندگی‌اش را تامین کند. اصلاح بعضی موارد از تامین اجتماعی و قانون کار در بهبود فرآیند کار مهم است.

وی گفت: در حال حاضر مشاهده می‌کنیم که کارفرمایان شغل را ایجاد کرده‌اند، اما نیروی کاری برای شغل وجود ندارد، این شغل برگرفته از معیشت است. معیشت کارگران باید واقعی دیده شود. واقعیت جامعه این است که هزینه سبد معاش کارگر حدود ۱۵ تا ۱۶ میلیون تومان است. از آنجایی که چنین درآمدی برای یک کارگر در یک شغل دیده نمی‌شود، به صورت اجباری کارگر مجبور است مدام به دنبال شغلی باشد که درآمد بهتری داشته باشد.

دستمزد پایین دلیل کمبود نیروی کار

همچنین آرمان خالقی، نایب‌رییس دوم کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید اتاق تهران نیز پیش از این در کمیسیون یادشده ضمن عجیب توصیف کردن این وضعیت، آن را به یک پارادوکس شبیه دانسته و گفته بود: در شرایطی که بیکاری شدید به نظر می‌رسد، اما تمایلی به کار وجود ندارد، این خلاف انتظار عرفی است.

وی ادامه داد: یک دلیل عمده، فاصله مراکز صنعتی با شهر‌ها بیان می‌شود، چرا که حداقل دستمزد اجازه پرداخت هزینه حمل‌ونقل را نمی‌دهد. با این حال در شهر‌هایی که مسیر این‌گونه نیست و فاصله‌ها نزدیک است، نیز همین مشکل وجود دارد. حتی در برخی مناطق صنعتی، اقامتگاه هم فراهم شد، اما باز هم پاسخگو نیست. پس به عوامل دیگری نیز باید دقت کرد. برای مثال بحث آموزش کارگر با چالش مواجه شده است. بعضی شرکت‌ها تبدیل به آموزشگاه باقی شرکت‌ها شده‌اند، به ویژه در شرکت‌های پخش که بررسی کردیم این معضل به شکل جدی وجود دارد.

در ادامه حتما بخوانید ضرورت کاهش فاصله حداقل حقوق کارگران و هزینه‌های زندگی | مزد ناکافی

مهاجرت کارگر ساده

برخی دیگر علت کمبود نیرو در واحد‌های صنعتی و تولیدی را مهاجرت کارگران و فارغ التحصیلان به خاطر دستمزد پایین می‌دانند و بیان می‌کنند، شرایط به گونه‌ای است که نیروی کار ترجیح می‌دهد که انرژی خود را در فضای دیگر کاری تجربه کند.

سمیه گلپور، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران، درباره ریشه مهاجرت کارگران از ایران به کشور‌های همسایه می‌گوید و توضیح می‌دهد که مسئله اصلی تناسب نداشتن دستمزد با تورم است: مزد باید حداقل معاش کارگر را تامین کند. از دهه ۶۰ به بعد به دلیل مسائلی مثل جنگ و تحریم، سبد معیشت خانوار از دستمزد عقب است؛ چون نرخ تورم با دستمزد کارگر متناسب‌سازی نشد و هیچ‌وقت به هم نرسیدند.

گلپور می‌گوید که کارگر حرفه‌ای متناسب با مهارتش دستمزد دریافت نمی‌کند، ولی یک کارگر ساده در عراق حداقل به ریال ایران حدود ۳۵ میلیون تومان دریافتی دارد:کارگر در این شرایط از خودش می‌پرسد، عاقلانه است که برای ماهانه هفت میلیون تومان کار کند و تامین هم نشود؟ مثلاً یک آرماتوربند در کشور‌های اطراف ممکن است ماهانه ۲۰۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد، درحالی‌که در تهران نمی‌تواند چنین درآمدی داشته باشد. ما نتوانستیم شرایط را برای تامین زندگی نیروی حرفه‌ای تامین کنیم. زمانی می‌گفتیم کارگر غیرایرانی با نصف قیمت و بدون بیمه، کار می‌کند و کارفرما هم بدون هیچ مسئولیتی می‌توانست آنها را جذب کند، اما الان باید پای دردِدل مردم عراق و ترکیه بنشینیم که می‌گویند، کارگر ایرانی وارد شده و بدون بیمه و حمایت اجتماعی کار می‌کند. کارفرما هم، چون از شرایط ایران اطلاع دارد، رقم کمتری به‌عنوان دستمزد به کارگر ایرانی پرداخت می‌کند.

از همین رو، علل کمبود نیروی کار در صنایع با وجود نرخ بالای بیکاری را می‌توان در مواردی نظیر مشکلات فراگیر اقتصادی، بی‌انگیزگی مفرط نیروی کار کشور، عدم تمایل افراد دارای تحصیلات عالی به انجام کار کارگری، فقدان تطابق میان تحصیلات و مهارت‌ها با نیاز‌های بازار کار، عدم تطابق رشد حقوق با افزایش تورم، هزینه بالای مسکن برای کارگران غیربومی، تمایل روزافزون نیروی انسانی به سمت مشاغل غیرمولد، رشد کارآفرینی و شغل‌های خودکارآمد و مشاغل اینترنتی دانست.

یکی از راهکار‌ها برای جذب نیروی کار، متناسب سازی حقوق و دستمزد، رشد دستمزد متناسب با افزایش تورم، ایجاد انگیزه برای نیروی کار به سمت مشاغل مولد، ایجاد فضای کسب مهارت برای نیروی کار (تحصیل کرده و ساده)، تلاش دولت برای کاهش تورم و تقویت قدرت خرید کارگران است. در چنین شرایطی به اعتقاد کارشناسان بازار کار پیش بینی می‌شود که رغبت نیروی کار به اشتغال افزایش می‌یابد.

منبع: تسنیم