‌درختان ایستاده می‌میرند، نگران نباشید!

محبوبه عظیم زاده/شهرآرانیوز- در روز‌های گذشته تصویر شعله‌های سر به آسمان کشیده آتش در دل جنگل‌های زاگرس تصویر اولی بود که مقابل چشمانمان قرار داشت. سرسبزی و زیبایی و شکوهی که ذره ذره نابود می‌شد، ذره ذره وجود خودمان را هم آب کرد.

 

این نگرانی البته تصویر دوست داشتنی دیگری را هم رقم زد: انسان‌های طبیعت دوست بومی و غیربومی زیادی که خودشان مشغول خاموش کردن آتش شدند، درست مثل همان بانوی اهل اندیکا که با جارو‌های دست ساز یک تنه به جنگ شعله‌های آتش رفت و عکسش در فضای مجازی حسابی دست به دست شد.

 

حالا، بعد از تمام این دلهره ها، عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، بعد از اعلام اینکه تاکنون کمتر از ۱۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع دچار آتش سوزی شده، گفته است: «آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع در شرایط عادی کاملا طبیعی است. از نظر اکولوژیک آتش سوزی در جنگل و مراتع بخشی از زندگی جنگل است. نباید زیاد نگران باشیم و بزرگ نمایی کنیم.» جنگل‌هایی که به گفته محمد درویش، پژوهشگر و کنشگر فعال محیط زیست، عامل تولید ۴۵ درصد آب شیرین کشور ند؛ یعنی ریشه حیات کارون، کرخه، زاینده رود و ....

سرانه جنگل در کشور ما کمتر از متوسط جهانی است
آتش سوزی زاگرس چهارم خرداد اتفاق افتاد و نقاط دیگری از کشور در روز‌های بعد تجربه تلخ مشابهی داشتند. در روز‌های یازدهم تا چهاردهم خرداد برخی از بوستان ها، پارک جنگلی چیتگر و بخشی دیگر از فضای سبز تهران هم طعمه آتش شد. شهر‌هایی مثل اهواز، زاهدان و بوشهر هم مصون نماندند. آن طور که علی ربیعی، سخن گوی دولت، گفته فقط از اولین روز اولین ماه سال ۹۹ تا هفدهم خرداد، کشور زیبایمان ۳۷۴ فقره حریق را تجربه کرده است.

 

جالب است بدانید که برخلاف تصوری که مبنی بر زیاد بودن سرانه جنگل و فضای سبز در کشور وجود دارد، میزان رویشگاه‌های جنگلی در ایران حدود ۱۷ صدم هکتار در ازای هر ایرانی برآورد می‌شود. یعنی با توجه به میانگین جهانی‌ای که سهم هر یک از ساکنان کره زمین را حدود ۸ دهم هکتار مشخص کرده است، میزان سرانه جنگل در کشور ما کمتر از یک چهارم متوسط جهانی است. به این معنا که واقعا باید نگران صیانت و حفاظت از آن بود.

ساختمان به جای درخت
آتش سوزی‌های سریالی اخیر واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی به دنبال داشت و هنوز هم دارد، هم از جانب مردم و هم از جانب چهره‌های معروف. در این بین، توئیت‌ها و کامنت‌های فراوانی رد و بدل شد. عده‌ای در ابتدای این اتفاق آتش سوزی اخیر را با آتش سوزی چند وقت قبل در استرالیا مقایسه کردند و نسبت به بی واکنشی عمومی در این مورد گفتند: «می دونین چرا کسی دلش به حال جنگلای زاگرس نمی‌سوزه؟ چون اینجا اصلا کوالا نداره.» یا «چرا باید نگرانی وجود داشته باشه؟ درختا از بین می‌رن جاشون ساختمون سبز می‌شه دیگه.»

 

صحبت اخیر کلانتری هم البته واکنش‌های مردمی زیادی را به دنبال داشت. کاربری نوشته بود: «می شه بگید کجا و چه جوری باید بسوزه که بشه ابراز نگرانی کرد؟» و دیگری گفته بود: «شما بگو یک هکتار، بگو یک درخت، بگو یک برگ. باور کن برای همین هم باید نگران بود. چی می‌مونه برای آینده؟»

لطفا این مرتبه غافلگیر نشوید
به دنبال شعله‌هایی که به جان درخت‌ها افتاد، صحبت‌های زیادی از عمدی بودن یا نبودن آن شد و در ادامه، نقشی که خودمان می‌توانیم برای جلوگیری از بروز چنین اتفاقاتی ایفا کنیم. انداختن یک ته سیگار در جنگل، رها کردن شیشه در طبیعت و عمل کردن آن مثل یک ذره بین پرقدرت در مقابل نور خورشید، افروختن آتش در طبیعت و بدتر از آن مطمئن نشدن از خاموشی آن قبل از ترک طبیعت عوامل مهمی است که می‌تواند مقدمات یک آتش سوزی مهیب و فاجعه بار دیگر را فراهم کند. آن طور که کارشناسان محیط زیست می‌گویند ۹۰ درصد آتش سوزی‌ها به علت عوامل انسانی رخ می‌دهد و ۱۰ درصد آن به خاطر عوامل طبیعی.

 

بااین حال، بد نیست در انتها از رئیس سازمانی که وظیفه حفاظت از محیط زیست را بر عهده دارد و تمام دست اندرکاران این حوزه بپرسیم در مقابلِ این حجم از طبیعی در نظر گرفتن وقایع، برای توسعه و بهبود آن چه کاری صورت گرفته است؟ چقدر قرار است به تنها پارک ملی مان در شمال کشور بها بدهیم تا اتفاق مشابهی را تجربه نکند؟

 

آیا هنوز واقعا جای نگرانی وجود ندارد؟ آن هم در شرایطی که می‌دانیم بارش‌های فراوان و ترسالی خوبی را پشت سر گذاشتیم، هم اکنون مناطق دیگری در کشور وجود دارند که مستعد چنین پیشامدی هستند و با آغاز فصل گرم و شدت گرفتن گرما، باید تدابیر خوبی برای پیشگیری از بروز چنین فاجعه‌ای اندیشیده شود؛ نگرانی‌ای که اگر پیش از این نیز وجود داشت، شاید از بروز این حادثه تلخ و جبران ناپذیر جلوگیری می‌کرد.