امام باقر(ع) چگونه پیام کربلا را از میدان نبرد به میدان علم منتقل کردند؟

حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابوالفضل عادلی‌نیا در گفت‌وگو با شهرآرانیوز، با بیان اینکه واقعه عاشورا نه‌تنها یک خیزش تاریخی و عاطفی بود، بلکه سرآغاز نهضتی علمی در تاریخ اسلام به شمار می‌آید، افزود: این نهضت علمی با تلاش‌های امام محمدباقر(ع) به اوج رسید و توانست پیام کربلا را در قالب معرفت و اندیشه زنده نگه دارد.

وی اظهار کرد: امام محمدباقر(ع) در حالی که در سنین کودکی شاهد فاجعه عاشورا بودند، دریافتند که صرفاً شور و احساس برای ماندگاری این پیام کافی نیست؛ بلکه جامعه اسلامی برای بقا و بالندگی به شعور دینی و تعمیق آگاهی نیاز دارد. بر همین اساس، ایشان تمام توان خود را بر بازسازی بنیان‌های معرفتی امت، تربیت شاگردان برجسته و تدوین مبانی معارف اسلامی متمرکز ساختند.

وی با اشاره به شرایط سیاسی و اجتماعی پس از کربلا افزود: پس از شهادت امام حسین(ع)، فضای خفقان‌آلود حکومت اموی به‌گونه‌ای بود که هر حرکت اعتراضی به‌شدت سرکوب می‌شد؛ اما ضعف تدریجی امویان و انتقال تدریجی قدرت به عباسیان فرصتی برای امام باقر(ع) فراهم آورد تا حلقه‌های علمی و مجالس گفت‌و‌گو تشکیل دهند. این مجالس، در حقیقت تداوم پیام عاشورا بودند؛ اما نه با شمشیر، بلکه با قلم، علم و منطق.

عادلی‌نیا خاطرنشان کرد: امام باقر(ع) سه محور اصلی را در نهضت علمی خود دنبال کردند؛ نخست، تبیین دقیق معارف قرآن و سنت و بازشناسی احکام و معارف اصیل اسلامی از تحریف‌ها؛ دوم، پاسخ‌گویی به شبهات دینی و برگزاری مناظره‌های علمی با اندیشمندان مکاتب و ادیان دیگر و سوم، پرورش شاگردانی ماندگار، چون زراره بن اعین، محمد بن مسلم، جابر جعفی و ابوبصیر که توانستند این مکتب را در عرصه علمی استمرار بخشند و حاملان واقعی پیام کربلا باشند.

وی افزود: بی‌تردید اگر تلاش‌های بنیادین امام باقر(ع) نبود، نهضت علمی امام صادق(ع) با آن وسعت و ژرفا شکل نمی‌گرفت. بسیاری از مبانی فقه، حدیث، تفسیر و اخلاق اسلامی امروز، ریشه در مدرسه علمی امام باقر(ع) دارد و آثار ایشان همچنان پشتوانه اصلی دانش اسلامی محسوب می‌شود.

در ادامه حتما بخوانید ویژه برنامه‌های حرم مطهر امام رضا(ع) به مناسبت میلاد امام محمد باقر (ع)

این کارشناس دینی در پایان تأکید کرد: پیام امام باقر(ع) برای عصر حاضر روشن است؛ عاشورا یک واقعه محدود در تاریخ نبود، بلکه جریانی مستمر و پایدار است. همان‌گونه که ایشان با قلم، اندیشه و تربیت علمی پیام کربلا را زنده نگه داشتند، امروز نیز برعهده ماست که با تولید معرفت، کار فرهنگی عمیق و گسترش آگاهی دینی، این پیام را در متن زندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه جاری و زنده نگه داریم.