گنجینه‌ای به‌نام مشهد قدیم

هر پدیده‌ای را باید با عنصر هویتی و هسته شکل‌دهنده خودش شناخت. مشهد نیز با دارابودن هسته و دال مرکزی که از امام‌هشتم (ع) و بارگاه نورانی ایشان نیرو می‌گیرد، عنصر هویتی معنوی عظیمی به‌نام آن حضرت دارد و باید برای تعمیق و شناخت این عنصر هویتی کار‌های گسترده‌ای کرد.

در این میان از زیرشاخه‌های این عنصر هویتی که مؤلفه‌های شهرنشینی بسیاری را پدید آورده است نیز نباید به‌سادگی عبور کرد. مشهد به‌واسطه حضور تاریخی و حیات‌آفرین امام‌رضا (ع)، طی هزارواندی سال اخیر، منابع هویتی مختلفی را رشد و نمو داده است که هر کدام از آن‌ها را می‌توان به‌عنوان عنصری تمدن‌زا معرفی کرد. باید این عناصر را از دل تاریخ فراموش‌شده سال‌های نه‌چندان دور بیرون آورد و در منظر همشهریانی قرار داد که یا از این گنجینه‌های گران‌قیمت خبری ندارند یا در لابه‌لای زندگی روبه‌مدرنیسم شهری این روز‌ها یادی از گذشته پرافتخار خود نمی‌کنند.

 

بازآفرینی نام کوچه‌ها و خیابان‌های قدیمی مشهد هم در زمره همین کار‌های روی زمین مانده‌ای است که باید انجام شود. هرچند باید خیلی قبل‌تر این کار انجام می‌شد، اما شورای پنجم با درک این اهمیت، از هفته قبل این حرکت مهم و هویت‌زای شهری را آغاز کرده است و با احیای نام «بالاخیابان» و «پایین‌خیابان»، قصد دارد یاد روز‌های خاطره‌انگیز مشهد قدیم را زنده کند. مردم مشهد باید بدانند که تاریخچه و هویت کوچه‌ها و خیابان‌هایی که در آن زندگی یا از آن تردد می‌کنند، چه بوده است و نام‌های قدیمی آن ریشه در چه موضوعی دارد. باید بدانند که مجاوران قدیمی امام‌هشتم (ع) که همان پدران و اجدادشان بودند، در پس هر نام‌ونشانی که در شهر به‌یادگار می‌گذاشتند، یادی از، ولی نعتمشان جلوه‌گری می‌کرده است. از بالاخیابان تا پایین‌خیابان، از عیدگاه تا چهنو، از ارگ تا دروازه‌طلایی، از کوچه‌نو تا تپل‌محله و... همه یادآور هویت و تاریخ این شهر است که باید زنده شود.

 

پنجمین دوره شورای اسلامی شهر مشهد نیز که بر پیشانی خود مهر فرهنگ و فرهنگ‌دوستی دارد، در این موضوع به‌صورت جدی پای کار آمده و قرار است در این زمینه کار‌های مختلفی را برای تعمیق مشهدشناسی انجام دهد. مصوبه هفته گذشته، نقطه‌عطفی برای این حرکت بود و قرار است در یک فرایند کارشناسی، سایر محلات هویتی مشهد شناسایی شود و نام‌های اصیلشان بر تارک معابر و خیابان‌های شهر بدرخشد. البته ناگفته نماند که در این روند و روال، حتما و قطعا نام‌های دیگری که سال‌ها زینت‌بخش این مکان‌ها بوده است، از قلم نمی‌افتد و با احترام به این اسامی، نام‌های قدیمی بازآفرینی می‌شوند. امیدواریم از این رهگذر، یاد و خاطرات نیک مشهد قدیم با زیبایی‌های کنونی مشهد جدید در هم آمیزد و شهر امام‌رضا (ع) بیش‌ازپیش عطروبوی رضوی به‌خود بگیرد.