تصمیم بهینه

سیاست در مقام تصمیم‌گیری چه معنایی دارد؟ انتخاب! نه میان خوب و بد که ساده‌ترین نوع انتخاب است، بلکه انتخاب میان بد و بدتر. به‌همین علت نیز نقد سیاست از برخی جهات ساده است، چون سیاستمدار و تصمیم‌گیر نیز می‌داند که تصمیم او بد است و برای پرهیز از تبعات گزینه بدتر، او تصمیم بد را می‌گیرد؛ دقیقا مشابه فردی که پای او دچار قانقاریا شده است و برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، آن بخش از عضو را قطع می‌کنند. در اینجا به‌راحتی می‌توانیم قطع یک عضو را نقد و رد کنیم، ولی در برابر پیشرفت بیماری اقدام منطقی و قابل‌قبولی است. این مثال بسیار روشن و هر ۲ حالت آن ملموس و قابل مشاهده است؛ درحالی‌که مسائل سیاست بسیار متفاوت است و به این سادگی قابل دیدن و درک نیست. به‌همین دلیل است که وظیفه سیاستمدار نه‌تن‌ها انتخاب میان ۲ راه بد و بدتر است، بلکه قانع‌کردن مردم و افکار عمومی به انتخاب یکی از ۲ راه نیز وظیفه مهم اوست. این کار از طریق جلب مشارکت عمومی ممکن است؛ به این معنا که باید مسئله را به‌عرصه عمومی آورد و تمامی افراد ذی‌نفع درباره آن اظهار نظر کنند و در نهایت تصمیم بهینه اتخاذ شود؛ تصمیمی که بدون تردید عوارضی هم خواهد داشت.

برگزاری کنکور یکی از آزمون‌هایی است که حکومت با آن مواجه شده است. اهمیت کنکور سراسری برای جوانان بر کسی پوشیده نیست.‌ای کاش یک نظرسنجی جدی از داوطلبان و خانواده‌های آنان می‌شد تا تصور آنان از برگزاری یا عدم برگزاری آن مشخص شود. کنکور مقطع مهمی از زندگی جوانان است؛ بنابراین نمی‌توان بدون توجه به‌نظرات مردم در این باره تصمیمی گرفت. نظرات مردم نیز نباید به‌صورت خام باشد. در حقیقت باید مسئله به بحث و گفت‌وگوی عمومی گذاشته شود و سودوزیان برگزاری یا لغو کنکور مشخص شود و مردم از آن مطلع شوند تا معلوم شود که چه تصمیمی بد و چه تصمیمی بدتر است. به‌طور قطع برگزاری یا لغو کنکور هر ۲ بد هستند، ولی یکی از این ۲ راه بدتر است. به‌علاوه ممکن است با اندیشیدن تمهیداتی، بتوان بدی‌ها و عوارض یک راه را کمتر کرد.

مسئله این است که به‌عقب‌افتادن کنکور عوارض جدی دارد. دانشگاه‌ها نمی‌توانند ظرفیت سال آینده را ۲ برابر کنند. پس حتما باید امسال دانشجو بگیرند؛ در غیر این صورت جوانان یک سال دچار تأخیر زمانی در ورود به دانشگاه می‌شوند و این چیزی نیست که به‌نفع آنان باشد. به‌علاوه اگر کنکور تا کنون به‌تأخیر افتاده، به این علت بوده است که انتظار داشتند در گرمای تابستان کرونا کم‌اثر شود که این انتظار درست نبود.‌ای کاش در همان اواخر خرداد انجام می‌شد. از سوی دیگر مسئله تجمعات بسیار جدی است و همه کارشناسان درباره جلوگیری از آن اتفاق نظر دارند و خطر انفجار شیوع و خارج‌شدن کنترل بیماری را دارد؛ به‌ویژه حضور چندساعته در محیط سربسته مشکل‌ساز خواهد بود. از همه بدتر حضور خانواده‌ها در پشت مراکز کنکور است که هر سال مسئله ایجاد می‌کند. اظهارنظر قطعی درباره موضوع خیلی سخت است. اگر بنده فرزند پشت‌کنکوری ندارم، این دلیل نمی‌شود که ملاحظه مصلحت و مشکلات دیگران را نکنم؛ بنابراین بهترین راه برای حل این مسائل گفت‌وگوی عمومی و کوشش برای رسیدن به یک تصمیم بهینه است.