نگاهی به عملکرد لشکر پیروز خراسان در دفاع از کشور

رامین رامین‌نژاد | شهرآرانیوز - آزادسازی ۱۵۰کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی ازجمله ۲جاده استراتژیک و راهبردی اهواز به آبادان و ماهشهر به آبادان و خروج شهر آبادان از محاصره، اسارت ۱۸۰۰ نفر از نیرو‌های دشمن، کشته و زخمی شدن ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر از نیرو‌های عراقی و انهدام ۹۰دستگاه تانک و نفربر، به‌غنیمت‌گرفتن ۱۰۰دستگاه تانک و ۶۰دستگاه نفربر، ۳ دستگاه لودر و ۱۵۰دستگاه خودرو و انهدام ۳ فروند هواپیما و یک فروند بالگرد دشمن، از پیامد‌های عملیات غرور‌آفرین ثامن‌الائمه (ع) بود. برخی روایت‌ها می‌گویند شکست در این عملیات به قدری برای صدام سنگین بود که پس از پایان عملیات و شکست نیرو‌های بعث، ۷ نفر از فرماندهان خود را تیرباران کرد.

لشگر ۷۷ خراسان با بیش از ۴۰۰ سال قدمت، دارای پیشینه‌ای پرفراز و نشیب است. در جریان جنگ جهانی دوم که ارتش سرخ شوروی در شهریور سال ۱۳۲۰ از مرز‌های شمالی و شمال شرقی کشور به‌سوی خراسان حمله ور شد، یگان‌های مختلف لشکر شرق (خراسان) با استفاده از امکانات خود در چند محور درمقابل قوای متجاوزان ایستادگی کردند و به‌خصوص تیپ مشهد در گردنه مزدوران (جاده سرخس) و تیپ بجنورد در گردنه غلامان (شمال بجنورد) خساراتی به نیرو‌های ارتش شوروی وارد کردند، تا آنکه با صدور دستور «آتش‌بس و ترک مخاصمه»، یگان‌های ارتش ازجمله لشکر ۹ شرق، از جنگ دست کشیدند و مطابق دستور به‌سوی تربت‌حیدریه عقب نشینی کردند.

 

این نخستین رویارویی لشکر مدرن خراسان با بیگانگان متجاوز بود. درپی سقوط سلطنت رضاشاه و توافق دولت ایران با متفقین برای بازسازی ارتش، لشکر خراسان ۶ ماه پس از انحلال دوباره در سربازخانه‌های موقت تشکیل شد تا آنکه با خروج اشغالگران شوروی از خاک خراسان در سال ۱۳۲۴، یگان‌های لشکر به پادگان‌های اصلی خود بازگشتند.

 

پس از آن و از سال ۱۳۴۹ که ایران همانند ابرقدرتی کوچک در منطقه خودنمایی کرد، مأموریت‌های نظامی متعددی به لشکر خراسان واگذار شد که ازجمله می‌توان به اعزام به منطقه جنوب اَروندرود (مرز ایران و عراق)، حفاظت از تأسیسات نفتی خوزستان، اعزام به کشور عمان برای کمک به پادشاه عمان در سرکوب شورشیان منطقه ظُفار، شرکت در مانور نظامی مشترک کشور‌های عضو «پیمان سِنتو» در پاکستان، اعزام نفرات و یگان‌هایی تحت عنوان «نیرو‌های پاسدار صلح سازمان ملل» به کشور ویتنام و بلندی‌های جولان در سوریه اشاره کرد.

 

 

در آخر شهریور سال ۱۳۵۹ و با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نیرو‌های لشکر ۷۷ خراسان -که چند یگانش از سال گذشته در کردستان مستقر شده بود- برای مقابله با تجاوزات دشمن به مناطق غرب و جنوب غرب کشور اعزام شدند.

لشکر ۷۷ خراسان در طول سال‌های دفاع مقدس در بیشتر عملیات‌ها حضور فعال یا پشتیبانی‌کننده داشت که مهم‌ترین آن‌ها اجرای مؤثر «عملیات ثامن الائمه (ع)» بود؛ عملیاتی که منجر به «شکست حصر آبادان» شد و نام لشکر را نیز تغییر داد؛ با توجه به نقش شجاعانه لشکر۷۷ پیاده در پیروزی عملیات ثامن‌الائمه (ع) با تصویب شورای عالی دفاع در تاریخ ۱۱مهر ۱۳۶۰ نام این لشکر به «لشکر پیروز خراسان» تغییر داده شد. امام‌خمینی (ره) پس از پیروزی رزمندگان کشورمان در این عملیات فرمودند: «به اسم ملت بزرگ ایران از رزمندگان دلیر ارتش و سپاه و دیگر قوای مسلح تقدیر و تشکر می‌کنم.»

این لشکر همچنین در عملیات‌های آفندی بزرگ دیگری مانند عملیات فتح المبین، عملیات بیت المقدس (آزادسازی خرمشهر)، عملیات ا... اکبر، عملیات کَرخه نور، عملیات ذوالفقاریه، عملیات سوسنگرد، عملیات عاشورا در سومار، عملیات تنگ حاجیان، عملیات نصر (کرخه کور)، عملیات توکل (اروند)، عملیات چغالوند، عملیات میدان تیر آبادان، عملیات دارخُوِین، عملیات جاده ماهشهر به آبادان، عملیات طریق القدس، عملیات چزابه، عملیات رمضان، عملیات بدر، عملیات امیرالمؤمنین (ع)، عملیات قادر ۱، عملیات قادر ۲، عملیات خیبر (جزایر مجنون)، عملیات والفجر ۸ (فاو)، عملیات والفجر ۹، عملیات کربلای ۶ و عملیات نصر ۶ شرکت داشته است. همچنین عملیات‌های پدافندی بسیاری را از شمالی‌ترین نقاط جبهه تا جنوبی‌ترین آن‌ها به اجرا گذاشته است.

در طول سال‌های دفاع مقدس ۵۳۶۷ نفر از افسران، درجه داران، کارمندان و سربازان لشکر ۷۷ خراسان به شهادت رسیدند و ۲۸۰ نفر ناپدید (مفقودالاثر) شدند و ۲۲۱۰ نفر نیز به اسارت نیرو‌های عراقی و عناصر ضدانقلاب و تجزیه طلب درآمدند که برخی از آنان حدود ۱۰ سال در زندان‌های رژیم بعثی عراق محبوس بودند. آمار جانبازان نیز بیش از ۱۶ هزار نفر است که تعدادی از آنان پس از سال‌ها تحمل رنج و درد ناشی از عوارض جراحات و صدمات دوران جنگ، به خیل شهدا پیوستند و هنوز گاه و بیگاه خبر شهادت یکی از آنان در روزنامه‌ها و مطبوعات اعلام می‌شود.

 

 

عملیات شکست حصر آبادان که ۵ مهر ۱۳۶۰ رخ داد، منحصربه‌فردترین عملیات لشکر خراسان است؛ زیرا طراحی و مسئولیت این عملیات برعهده لشکر خراسان بود. آبادان آن روز‌ها از ۳ جهت در محاصره بود و تنها از یک راه می‌شد تردد کرد. عراقی‌ها تصمیم داشتند که آن یک راه را هم ببندند و شهر را در محاصره کامل خود بگیرند و آن‌وقت همان بلایی که بعد‌ها بر سر خرمشهر آمد، بر سر آبادانی‌ها بیاورند.

 

یعنی مرد‌ها را اسیر کنند، زن‌ها و دختران را به غنیمت بگیرند و اموال را غارت کنند؛ چیزی که به هیچ وجه قابل پذیرش و جبران نبود. لشکر ۷۷ که در این محدوده مستقر بود، این عملیات را طراحی و فرماندهی کرد و در مدت تنها ۲ روز به نتیجه رسید، شرق کارون را به‌طور کامل از حضور دشمن بعثی پاک کرد و ۱۵۳۰ نفر از سربازان و افسران عراقی را به اسارت گرفت. در این عملیات همه اسرای عراقی به صف شدند و از جلوی فرماندهان لشکر هم‌زمان با صدای مارش نظامی عبور داده شدند و این نقطه عطف خواری آنان بود.

 

گزارش‌های نوبه‌ای که هرچند دقیقه، از لشکر به تهران مخابره می‌شد، چنان سبب شادمانی امام‌خمینی (ره) شده بود که همان‌جا نامه‌ای خطاب به لشکر ۷۷ خراسان نوشتند و لقب پیروز را به لشکر ۷۷ اعطا کردند؛ امری که در طول جنگ بی‌سابقه ماند. پس از پایان این عملیات، برخی از فرماندهان ارتش سوار هواپیما شدند تا به تهران بروند و خدمت حضرت امام (ره) برسند و گزارش بدهند، اما متاسفانه هواپیما در نزدیکی پایتخت سقوط کرد و در آن شهیدفلاحی، شهیدفکوری، شهیدکلاهدوز و تعدادی از مجروحان جبهه، که با این هواپیما به بیمارستان‌های تهران منتقل می‌شدند، به شهادت رسیدند.