گفت‌وگو با محمدحسین نیرومند، نویسنده کتاب تازه نشریافته «مبانی فرم فیلم»
پنجمین اثر محمدحسین نیرومند، مدرس دانشگاه و هنرمند پیشکسوت مشهدی در زمینه آموزش هنر، از سوی انتشارات میردشتی، در دسترس مخاطبان و دانشجویان رشته هنر قرار گرفته است. در ادامه گفت‌وگوی ما با محمدحسین نیرومند درباره ویژگی‌های کتاب تازه انتشاریافته «مبانی فرم فیلم» پیش روی شماست.
لیلا کوچک‌زاده | شهرارانیوز - پنجمین اثر محمدحسین نیرومند، مدرس دانشگاه و هنرمند پیشکسوت مشهدی در زمینه آموزش هنر، از سوی انتشارات میردشتی، در دسترس مخاطبان و دانشجویان رشته هنر قرار گرفته است. کتاب «مبانی فرم فیلم»؛ (ارتباط دید فووال با مبانی هنر‌های بصری)، در ۱۸۶ صفحه، بحث فرم در سینما را بررسی می‌کند و مبنای پیدایش قواعد فرمی در سینما را توضیح می‌دهد. نیرومند پیش از این آثاری، چون «فیل آبی»، «مدیریت چشم مخاطب» و «چگونه موقعیت کمیک خلق کنیم» را روانه بازار کرده است.
به گفته نیرومند، این روز‌ها بحث‌های زیادی درباره فرم فیلم مطرح می‌شود که مبهم هستند، اما در این کتاب سعی شده با ارائه بیش از ۸۰۰ تصویر از نما‌های فیلم‌های مختلف تاریخ سینما، مخاطبان با مفهوم پیچیده فرم در سینما آشنا شوند.
نیرومند زاده سال ۱۳۴۱ در مشهد است و مدیرعامل اسبق انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس. او مشاور هنری وزیر ارشاد در دولت نهم و دهم بوده و مدرک درجه یک هنری دارد و سال‌هاست در زمینه تألیف کتاب‌های آموزشی در زمینه هنر، فعالیت می‌کند. او همچنین چندین سال سردبیر نشریه تخصصی «کیهان کاریکاتور» بوده است. در ادامه گفت‌وگوی ما با محمدحسین نیرومند درباره ویژگی‌های کتاب تازه انتشاریافته «مبانی فرم فیلم» پیش روی شماست.
قواعد سینمایی از دید فووال
آن‌طور که محمدحسین نیرومند در معرفی کتاب «مبانی فرم فیلم» می‌گوید، بخش عمده‌ای از مبانی هنر‌های بصری به منطقه‌ای از حس بینایی چشم انسان به نام فووال مربوط است. او در این باره توضیح می‌دهد: وقتی به موضوعی نگاه می‌کنیم و خیره می‌شویم، تصاویر روی بخشی از شبکیه چشم به نام فووال می‌افتد؛ فرورفتگی سه دهم میلی‌متری در چشم که وظیفه آن، دیدِ باوضوح بالای چشم انسان است.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در کتاب، با ارائه بیش از ۸۰۰ تصویر از نمای فیلم‌های مطرح تاریخ سینما به کاربرد قواعد سینمایی که از دید فووال ناشی می‌شود، پرداخته، می‌گوید: نقش دید فووال به‌ویژه در هنر سینما به حدی است که بسیاری از مباحث مرتبط با فرم در سینما و مبانی هنر‌های بصری به این منطقه چشم مربوط می‌شود. سینما را به عنوان رسانه دیداری و تصویری نمی‌توان مکتوب کرد مگر با ارجاع تصاویر و در این کتاب سعی کرده‌ام تمام مباحث مربوط به حوزه فرم و تصویر را در حد بضاعت و دانش خود مطرح کنم.
فهرست شیندلر و هفت سامورایی
نیرومند به این اشاره می‌کند که ۹۰ درصد ارجاعات کتاب «مبانی فرم فیلم» را از دو فیلم مطرح تاریخ سینما و یک کارگردان گرفته است. او می‌گوید: در کتاب، نما‌های فیلم «فهرست شیندلر» که بخش بسیاری از قواعد سینمایی بر اساس این فیلم نوشته شده و فیلم «هفت سامورایی» کوروساوا که یکی از غنی‌ترین فیلم‌ها از لحاظ فرم در تاریخ سینماست را گنجانده‌ام. همچنین از نما‌های مجموعه فیلم‌های هیچکاک که بانی فرم فیلم در سینمای جهان است، بهره گرفته‌ام. به گفته این نویسنده، تعداد فیلم‌ها را محدود در نظر گرفته تا نشان دهد این قواعد، در فیلم‌های مهم تاریخ سینما تکرار می‌شود.
اهمیت خوانش تصاویر
اما این روزنامه‌نگار درباره اینکه چرا به نظریه فووال پرداخته است نیز می‌گوید: نزدیک به سه‌دهه گذشته که مدیر مسئول نشریه‌ای به نام کیهان کاریکاتور بودم، سلسله مقالاتی را درباره آموزش کارتون و کاریکاتور می‌نوشتم. یکی از مقالاتم درباره اهمیت خوانش تصاویر بود. شما در تعریف لطیفه، مسئله اصلی آن را در انتها بیان می‌کنید، در یک کارتون هم، همین اتفاق می‌افتد، اما تفاوتش در سرعت بالای خوانش چشم است. این مقاله، جرقه‌ای برای تمرکز روی این موضوع شد و سال‌ها روی آن کار کردم. موضوعی که امروز یکی از بحث‌های مهم در حوزه سینمای مدرن است و نظریه‌های جدیدی را می‌بینیم که خوب است سینماگران ما در درباره آن مطالعات داشته باشند.
ارجاعات دقیق و تصاویر زیاد
نیرومند درباره وجه تمایز کتاب «مبانی فرم فیلم» با دیگر کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده نیز، به ارجاعات دقیق آن اشاره می‌کند و می‌گوید: در رسانه ملی و مطبوعات در نقد فیلم‌های سینمایی، محتوا و فیلم‌نامه بررسی می‌شود نه فرم فیلم. محتوای عمده کتاب‌ها نیز از همین منظر است. در این بین، ارجاعات سینمایی کتاب‌هایی که در زمینه فرم نوشته شده کم است. اما در کتاب «مبانی فرم فیلم» با ارجاعات بسیار و تصاویر زیاد، خواننده متوجه می‌شود منظور نویسنده کدام لحظه فیلم است و می‌تواند تصاویر دقیق‌تری از مفاهیم پیدا کند.
نویسنده کتاب «دستورالعمل‌های فیل آبی برای ایده‌یابی» همچنین می‌گوید که مخاطبان کتاب «مبانی فرم فیلم»، می‌توانند دانشجویان رشته هنر و علاقه‌مندان به سینما باشند و او به دنبال افزایش سواد بصری همه مخاطبان است. او می‌گوید: یکی از ضعف‌های نظام فرهنگی ما این است که روی ارتقای سواد بصری و شنیداری جامعه کار نمی‌کند. چنانکه یکی از مشکلات مردم ما، دیدن و شنیدن فیلم‌ها و موسیقی‌های مبتذل است، چون در این زمینه‌ها آموزش ندیده‌اند. اتفاقی که البته باید در سیستم فرهنگی کشور و از طریق رسانه‌ها روی بدهد.
امتیاز‌های همکاری با انتشارات میردشتی
این هنرمند پیشکسوت مشهدی ۵ کتاب آموزشی خود در زمینه هنر را با انتشارات میردشتی، منتشر کرده. انتشاراتی که هم در مشهد و هم در تهران فعال است. نویسنده کتاب «مدیریت چشم مخاطب» درباره همکاری با این انتشارات خوش‌سابقه مشهدی نیز می‌گوید: انتشارات میردشتی یا فرهنگ‌سرای میردشتی، تقریبا بهترین کتاب‌های نفیس در حوزه هنر‌های تجسمی را در کشور منتشر می‌کند. هم کیفیت چاپشان بالاست و هم حرفه‌ای هستند و پس از چاپ کتاب اولم که آن را بسیار حرفه‌ای کار و منتشر کردند، تمایل یافتم که باقی کتاب‌هایم را نیز با این انتشارات کار کنم.
اما هفته گذشته کتاب «دستورالعمل‌های فیل آبی برای ایده‌یابی» (سال ۱۳۸۹) نیرومند به چاپ هفتم رسیده است. این مدرس دانشگاه در این باره هم می‌گوید: این کتاب، تکنیک‌های ایده‌یابی در حوزه کارتون و هنر‌های تجسمی را مطرح می‌کند که مناسب دانشجو‌های گرافیک و هنر‌های تجسمی است و خوشبختانه در دانشگاه‌های لبنان و عراق هم تدریس می‌شود و وجهه بین‌المللی پیدا کرده است.
اما در کتاب «مدیریت چشم مخاطب» بحث چشم و دید فووال در هنر‌های تجسمی مطرح می‌شود. کتاب «چگونه موقعیت کمیک خلق کنیم» نیز مناسب دانشجویان رشته انیمیشن و سینما و هنرمندان کارتونیست و کاریکاتوریست است که با چگونگی ایجاد موقعیت‌های کمیک آشنا می‌شوند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
