احیای بازار سرشور مشهد در خان آخر

محمد کاملان - به گفته شهردار منطقه ۸، عملیات اجرایی بازار سرشور که از پارسال آغاز شده بود، روبه اتمام است و شاید تا پایان سال به بهره برداری برسد؛ عملیاتی که قرار است در طول آن بخشی از خانه‌های تاریخی در این محله هم بهسازی شود و بازار به سبک و سیاق دوره قاجاری بازگردد.

با ساخت خیابان خسروی، بازار بزرگ مشهد که قدمتش بنا بر روایت‌هایی به دوره تیموری می‌رسد، ۲ تکه شد. نیمه غربی به بازار فرش معروف و نیمه شرقی هم به بازار سرشور تبدیل شد و به حیات خودش ادامه داد. هر ۲ بازار در گذر این سال‌ها دچار تغییر و تحولات اساسی شدند و شکل و شمایلشان به دلیل تخریب‌ها و ساخت وساز‌های جدید، تغییر کرد و هویت آن‌ها فراموش شد. اما احیای بازار سرشور حدود یک سال است که آغاز شده است.

حسین عبدا...  زاده، شهردار منطقه ۸، با اشاره به پیشرفت ۵۵ درصدی بازسازی و احیای بازار سرشور درباره آخرین اقدامات انجام شده در جریان بازسازی این بازار افزود: کار عمرانی احداث سردر کاملا به پایان رسیده است، هشتی‌ها تقریبا انجام شده و تیر‌ها و پل‌های نگه دارنده چادر هم نصب شده است و این چادر غشایی که پوشش خاصی هم محسوب می‌شود، هفته آینده نصب می‌شود. پایه‌های آجری به طور کامل نصب شده است و آجرفرش شدن بازار هم به زودی آغاز می‌شود.

وی ادامه داد: بازارسرشور در مجموع به ۶۰ پایه نیاز دارد که از این تعداد تنها ۲۳ پایه دیگر باقی مانده است که هر هفته ۶ پایه نصب می‌شود؛ ضمن اینکه عملیات ساخت گنبد آجری هم اکنون توسط معدود استادکاران مشهدی که وارثان این هنر به شمار می‌آیند، در حال انجام است و آجرچینی‌های دور پایه‌ها تا قبل از پایان سال به پایان می‌رسد.
به گفته عبدا...  زاده، ساخت قسمت‌های داخلی گنبدی‌های سقف بازار به دلیل کمبود و نبود استادکار‌های ماهر کمی زمان بر خواهد بود.

وی بازسازی بازار سرشور را عملیات عمرانی خاص و بی همتا در شهر مشهد دانست و تصریح کرد: قصد ما در این پروژه احیای بخشی از معماری خاص شهر مشهد و استفاده از استادکاران این رشته در شهر مشهد است؛ به عنوان نمونه در سردر احداث شده بازار سرشور، از طرح‌های آجرچینی خفته و راسته‌ای استفاده شده است که مخصوص شهر مشهد است و استادکارانی که بتوانند این کار را به سرانجام برسانند به اندازه انگشتان یک دست نیز در قید حیات نیستند. در آجرچینی گنبدی هم که قرار است در میدانگاهی احداث شود هم همین کار را کردیم و باز از هنر استادکاران مشهدی بهره بردیم. در این گنبد هم از شیوه‌ها و طرح‌های آجرچینی مختص مشهد که بخشی از ویژگی و هویت معماری شهر است استفاده کردیم.

شهردار منطقه ۸ افزود: احیای نمای دویست ساله ساختمانی در ورودی بازار و جدا کردن از خود ساختمان هم یکی دیگر از کار‌های مهم ما در پروژه احیا و بازسازی بازار سرشور بود که در ایران و در نوع خودش بی نظیر است.
عبدا... زاده ادامه داد: البته معارضات شهرداری در طول این پروژه با شرکت‌های گاز، مخابرات و آب باعث شد که پیشرفت کار بازسازی با مشکلاتی مواجه شود و به همین دلیل رفع این معارضات باعث شد پروژه کمی به تعویق بیفتد؛ ضمن اینکه مذاکرات با بعضی از صاحبان ملک برای همراهی با شهرداری در طول بازسازی بازار سرشور هم از دلایل کند شدن پروژه بود.

وی در ادامه از حضور یک تیم باستان شناس مقیم در بازارسرشور خبر داد و خاطرنشان کرد: این تیم باستان شناس تا امروز و در خاک برداری‌های متعددی که انجام داده اند، در چندنقطه به آجرفرش‌های قدیمی بازار در دوره قاجاری و حتی صفوی هم رسیده اند و ما هم قرار است براساس پژوهش‌ها و یافته‌های این تیم، کف بازار را به همان سبک و سیاق قاجاری سنگ فرش کنیم. ضمن اینکه تیم باستان شناس مستقر در بازار سرشور در چند نوبت سفالینه‌هایی متعلق به دوره‌های مختلف پیدا کردند. از این آثار پیدا شده عکاسی خواهد شد و پس از پایان پروژه به صورت یک کتاب در اختیار مردم قرار خواهد گرفت.

اما فرایند بازسازی و بهسازی بازار سرشور را احیای بعضی از کوچه‌ها و گذر‌ها و از همه مهم‌تر خانه‌های واجد ارزش و تاریخی این بازار تکمیل می‌کند؛ اتفاقی که گویا قرار است به زودی در بازار سرشور بیفتد و اگر بودجه و مالکان این خانه‌ها اجازه بدهند، بخشی از مهم‌ترین خانه‌های تاریخی احیا خواهد شد؛ مسئله‌ای که مسئول اموربازآفرینی شهرداری منطقه ۸ آن را تأیید کرد و از پیگیری‌ها برای بازسازی مطب دکتر شیخ و صاحب علم صحبت کرد و گفت: مطب دکتر شیخ در کوچه بازار سرشور طبق نظر میراث اثر واجد ارزش شناخته شده است و ما هم قصد حفظ این بنای ارزشمند را داریم؛ البته بازسازی و حفظ مطب دکتر شیخ منوط به توافقاتی است که باید با برخی از مالکان بنا‌های مجاور آن صورت بگیرد. البته در آن کوچه یک خانه واجد ارزش دیگر هم به نام خانه قمرخانم وجود دارد که پیگیر احیای آن نیز هستیم.

علیرضا فیضی با بیان اینکه کار کف سازی برخی از کوچه‌های تاریخی بازار سرشور هم به زودی آغاز می‌شود، ادامه داد: سرشور ۲۹ یا کوچه برنجیان و به روایت دیگری کوچه فریدون یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین معابر بازار است که نقشه برداری‌های آن انجام شده است و عملیات کف سازی و بازگرداندن آن به همان سبک و سیاق ۵۰ سال پیش آغاز خواهد شد و این کار به مرور برای دیگر فرعی‌های ارزشمند بازار سرشور هم انجام می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در بازسازی و احیای بازار سرشور همه سعی ما بر این است که سردر‌های تاریخی، جداره‌ها و نما‌های باقی مانده حفظ و احیا شوند.