ترور شهید مطهری؛ بازخوانی یک حادثه تاریخی

گروه ایثار و شهادت شهرآرانیوز | پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نقطه عطفی در مسیر تاریخ ماست. تغییر حاکمیت از پادشاهی به جمهوری و برداشته‌شدن قدرت موروثی، اولین نتایج این انقلاب بزرگ قرن بیستم است. بااین‌حال، نگرش‌های دینی در این حرکت مردمی نقش مهمی داشت و بیدارکردن اندیشه و تغییر بنیان‌ها، برای قهرمانان انقلاب هزینه دارد! یکی از آثار این هزینه‌ها، ترور و حذف سیاسی شخصیت‌های مهم است که عموما به‌دست دشمنان یا افراد سرخورده رخ می‌دهد که درباره ترور‌های مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران، هر ۲ حالت اتفاق افتاده است.

استاد مرتضی مطهری ازجمله افرادی است که سهم مهمی در ترویج مبانی فکری اسلام و رشد و آموزش فلسفه و حکمت اسلامی دارد و بحق، آموزگار شاخصی در تاریخ معاصر ماست. بااین‌حال، شخصیت سیاسی وی نیز دست‌کمی از مقام والای علمی او نداشت و شاید بتوان گفت تیری که نیمه‌شب به‌سوی او شلیک شد، شلیک به دانش و سیاست بود.

شب ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸، شهید مطهری برای شرکت در جلسه‌ای اجتماعی‌تربیتی به‌نام «متاع»، راهی منزل یداللّه سحابی می‌شود. قدمت این جلسه به‌سال ۱۳۳۷ می‌رسد و مهندس بازرگان، بانی آن بوده است و، چون جلسه‌ای تئوریک به حساب می‌آمده، هیچ‌گاه مفاد آن منتشر نمی‌شده است. استاد مطهری آن‌شب در این جلسه حاضر می‌شود. تروریست‌ها با هدف قبلی و نقشه‌ای حساب‌شده، قربانی خود را از خیابان دولت تا میدان بهارستان، کوچه امین‌الدوله تعقیب می‌کنند و ضارب که محمدعلی بصیری نام دارد، گوشه تاریک کوچه می‌ایستد تا در وقت مناسب هدف شوم خود را اجرا کند.

اینک ساعت ۱۲ شب شده است و میهمانان یک‌به‌یک خانه را ترک می‌کنند و می‌روند. استاد مطهری با همراهی آقای ترخانی قصد بازگشت دارد. در آن لحظه، ترخانی سرگرم صحبتی خصوصی با مصطفی کتیرایی می‌شود و استاد مطهری آرام‌آرام به ابتدای کوچه می‌رود و منتظر می‌ماند. همان لحظه صدایی در تاریکی شب نام او را صدا می‌زند: «آقای مرتضی مطهری؟» پس از تأیید استاد بلافاصله صدای شلیک می‌آید و تیری از زیر گوش او وارد و از ابروی او خارج می‌شود و درجا بر زمین می‌افتد. چون کوچه تاریک بود، ضارب بلافاصله فرار می‌کند و همراهان که مضطرب و شوکه هستند، با دادوفریاد، ساکنان خانه را متوجه ترور می‌کنند و استاد را به بیمارستان طرفه می‌برند. اما مرتضی مطهری همان لحظه به شهادت رسیده است.

 

اولین تصویر از محل شهادت استاد مطهری

 

صبح ۱۲ اردیبهشت‌ماه رادیوتهران خبر ترور و شهادت رئیس شورای انقلاب را اعلام می‌کند و حجمی از اندوه ایران را فرامی‌گیرد. هنوز مدت زیادی از ترور رئیس سابق ستاد مشترک ارتش، سپهبد، ولی قرنی، به‌دست گروهک تندرو و شبه‌انقلابی فرقان نگذشته است که ترور فردی مذهبی، سیاسی و علمی، حساسیت‌ها را در کشور افزایش می‌دهد. اما افراد گروه فرقان چه کسانی بودند؟

گروه فرقان متشکل از جوانان تندرو در عقاید مذهبی بود که در اول اردیبهشت ۱۳۵۸ به‌سرکردگی اکبر گودرزی تشکیل شد و ۷۲ ساعت بعد، سپهبد قرنی را در منزلش به شهادت رساند. دومین عملیات آنان، یک هفته بعد شکل گرفت و استاد مطهری به شهادت رسید. این گروه تندرو با داعیه دانش دینی و تفسیر انقلابی از قرآن کریم، طرف‌داران تندرو و علاقه‌مند به مبارزه را جذب خود می‌کرد. این درحالی بود که رهبر فکری‌عملیاتی آنان فقط ۲۰ سال داشت و طلبه بود.

 

 

انتشار خبر ترور شهید مطهری

این گروه بلافاصله پس از ترور شهید مطهری ضمن تماس با روزنامه‌های اطلاعات و آیندگان اعلام می‌کند که ما رئیس شورای انقلاب را کشته‌ایم. این خبر فردا صبح منتشر می‌شود و همگان را متعجب می‌کند، زیرا کمتر کسی از ماهیت سمت شهید مطهری اطلاع داشت. بااین‌حال، با این ترور و در ادامه، ترور‌های موفق و ناموفق دیگر، تلاش‌های اطلاعاتی‌عملیاتی برای دستگیری و متلاشی‌کردن فرقان آغاز می‌شود.

حمید نقاشیان، بازجو، و علی‌اکبر ناطق‌نوری، قاضی پرونده ترور‌های گروه فرقان، که اولی بنا به حکم امام‌خمینی (ره) و براساس آشنایی قبلی‌ای که با این گروه داشت، انتخاب شد و ناطق‌نوری نیز از سوی شهید بهشتی، رئیس دیوان عالی کشور، به‌عنوان قاضی برگزیده شد.

هر ۲ نفر با کمک شهید لاجوردی و جمع دیگری از نظامیان و افراد کمیته انقلاب اسلامی، جست‌وجو‌های خود را با سرنخ‌های موجود آغاز می‌کنند. مکان استقرار کمیته تحقیق و عملیات علیه این ترورها، بند ۲۰۹ اوین انتخاب می‌شود و کار اطلاعاتی‌عملیاتی آنان آغاز می‌شود.

 

اسلحه ای ضاربان شهید مطهری در ترورهای خود استفاده کردند

 

تا مردادماه ۱۳۵۸، بیش از ۸۰ درصد جمعیت این گروه تروریستی دستگیر می‌شوند. هم‌زمان، ترور‌های این گروه ادامه می‌یابد که دکتر محمد مفتح، آیت‌اللّه قاضی و مهدی عراقی نیز قربانی جهل این گروه می‌شوند و ترور آیت‌اللّه خامنه‌ای، آیت‌اللّه هاشمی رفسنجانی و عباس امیرانتظام ناکام می‌ماند.

علی‌اکبر ناطق‌نوری که یکی از مسئولان رسیدگی و بازداشت فرقان بوده است، در خاطراتش این‌گونه روایت می‌کند: «شخصی به من گزارشی داد و گفت در خیابان شاهپور به یک مهرسازی مهری سفارش شده و روی آن نوشته است فرقان. به آقای نقاشان و آقای هنردوست گفتم بروید سرنخ این قصه را پیدا کنید. رفتند ۲ نفر را دستگیر کردند. پس از بازجویی چیزی دستگیرمان نشد، ولی علامت‌هایی به‌دست آوردیم و کار تعقیب و مراقبت را شروع کردیم. در همین موقع سازمان مجاهدین انقلاب هم که با آقای هاشمی‌رفسنجانی ارتباط داشت، روی این موضوع شروع به کار کرده بود. آقای هاشمی هم از کار ما خبر داشت و هم از کار مجاهدین انقلاب. بالأخره اطلاعات ما تا نقطه‌ای رسید که باید دستگیری‌ها را شروع می‌کردیم، پس چند تن از نیروهای کلاه‌سبز ارتش را که با مرحوم شهید صیادشیرازی کار می‌کردند و افراد ورزیده و چریک بودند، نیز به کمک گرفتیم و دستگیری‌ها شروع شد. در یک شب ۱۵ خانه تیمی را ضبط کردیم، ازجمله خانه‌ای که گودرزی در آن بود که در پشت اداره جهادسازندگی در میدان انقلاب واقع شده بود.»

 

امام خمینی(ره) پس از ترور شهید مطهری از منزل او بازدید کردند

 

این بازداشت تأثیر مهمی در روحیه نیرو‌های جدید اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران داشت، زیرا تا آن زمان، اطلاعات نخست‌وزیری تشکیل نشده بود و اطلاعات سپاه نیز نوپا بود و به‌طبع چنین عملیاتی برای پاسداران جوان و فرماندهانشان روحیه‌بخش بود و به‌نظر می‌رسد مسیر اطلاعاتی‌ای که برای کشف و زدن فرقان شکل گرفت، تجربه خوبی برای کشف و انهدام تیم‌های عملیاتی سازمان مجاهدین خلق به‌ویژه عملیات معروف زعفرانیه در بهمن‌ماه ۱۳۶۰ و هلاکت موسی خیابانی بود.

با کشف و انهدام گروه فرقان، همه بازداشت‌شدگان به دادگاه انقلاب سپرده شدند. شهید اسداللّه لاجوردی، دادستان پروند، در مراحل بازجویی از اعضای گروه مشارکت فعال بود و موفق شد با طرح بحث عقیدتی، هم پاسخ شبهات جوانان این گروه را بدهد و هم آنان را متوجه اشتباهشان کند. قسمت دوم این خدمت شهید لاجوردی آنجا اهمیت می‌باید که برخی اعضای گروه از افکار اشتباه خود توبه می‌کنند و دادگاه نیز برایشان حکم حبس اعلام می‌کند و به‌جز ۲۵ نفر که ۷ نفر آنان سرکردگان اصلی یا قاتلان شخصیت‌ها بودند، سایر اعضا اعدام نمی‌شوند و حتی در ادامه به خدمت دستگاه‌های دولتی و قضایی درمی‌آیند.

 

 

اما اکبر گودرزی که سرکرده فرقان است، نه‌تن‌ها از اقدامات خود و هم‌دستانش پشیمان نیست، بلکه از آن دفاع می‌کند و آن‌گونه که پیداست، اگر بازداشت نمی‌شد یا امکان فرار از زندان را به‌دست می‌آورد، امروز جمهوری اسلامی ایران یادبود‌های بیشتری برای شهادت شخصیت‌های ممتاز خود می‌گرفت که خوشبختانه چنین نشد.

سرانجام سحرگاه ۳ خرداد ۱۳۵۹، اکبر گودرزی، سرکرده گروهک تروریستی فرقان، همراه با ۶ تن دیگر از اعضای این گروه به‌نام‌های سعید مرآت، علی حاتمی، محمد متحدی، حسن اقرلو، عباس عسگری و علیرضا شاه‌بیک بعد از محاکمه در دادگاه اعدام شدند؛ و این پایان راهی بود که افکار غلط و مرتد به وجود آوردند.