تقویم یزدگردی در پایان قرآن کهن در آستان قدس رضوی

شهرآرانیوز - یکی از قدیمی‌ترین مصاحف خراسانی به خط نسخ از اوایل قرن پنجم هجری، نسخۀ قرآنی است که در ۱۴ بخش در سال ۴۱۵ قمری کتابت و بعد‌ها احتمالاً در قرن ۵ یا ۶ هجری، از سوی فردی به نام حسن بن صلح مشهور به ابوالوفاء بر آستان حرم رضوی در مشهد وقف شده است.

بنا به رسمی کهن این مصحف را در ۱۴ بخش یا چهارده نیم‌سُبْع کتابت و تدوین کرده‌اند که این امر دست‌کم از قرن دوم هجری شناخته شده بوده، و طی قرون سوم تا پنجم هجری در خراسان بسیار متداول بوده است. در آغاز هر یک از ۶ پارۀ باقی مانده از این قرآن، کاتب به شمارۀ آن پاره و تعداد کل اجزای قرآنش اشاره می‌کند. تنها عبارتی که در مجموع پاره‌های باقی‌مانده از قرآن حسن بن صلح به تاریخ کتابت آن اشاره دارد، انجامه‌ای است که در انتهای نسخۀ ۳۳۲۳الف باقی مانده است: در اینجا کاتب پس از اتمام آیۀ ۲۹ سورۀ فتح می‌نویسد: «فرغ من کتبته یوم الثلثاء السابع من ذی الحجة ــ روز بهمن من مای اسفندارمذ ــ سنة خمس عشر وأربع مایه ولله الحمد والشکر.» در این عبارت، علاوه بر اشاره به تاریخ قمری، به معادل شمسی آن در تقویم ایرانی/یزدگردی و با زبان و خط فارسی نیز اشاره شده است.

یادداشت فارسی فوق‌الذکر در ثبت تاریخ زرتشتی در کنار تاریخ هجری اسلامی را باید یکی از قدیم‌ترین مکتوبات فارسی باقی مانده از سده‌های نخست دانست که با حروف عربی کتابت و ثبت شده است.