بررسی وضعیت سینما‌های مشهد در پرونده‌ای به‌مناسبت روز ملی سینما

شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - سینما‌های کشور در یک سال ونیم گذشته به دلیل شرایط همه گیری کرونا دوران سختی را پشت سرگذاشتند. آن‌ها در این مدت اغلب تعطیل بودند و اگر هم امکان فعالیت داشتند به دلیل ترس مردم از حضور در فضا‌های بسته با استقبال چندانی روبه رو نشدند. اما این اتفاق شاید فرصتی بود تا رسیدگی به زیرساخت‌های سینمایی بیشتر از قبل پیگیری شود، چه برای ساخت سینما‌های جدید، چه بازسازی سینما‌های موجود و قدیمی که بخشی از هویت شهر را تشکیل می‌دهند.

امروز هم زمان با روزی که در تقویم فرهنگی ایران به نام «سینما» نام گذاری شده است، نگاهی داریم به وضعیت زیرساخت‌های سینمایی و فعالیت‌های عمرانی که در مشهد انجام می‌شود. از افتتاح چندین سالن سینمایی گرفته تا تخریب و به فراموشی سپرده شدن سینما‌های قدیمی. هرچند که افتتاح سالن‌های سینمایی برای مشهد که پرفروش‌ترین سینما‌های کشور را دارد، اتفاقی مبارک است و به نظر می‌رسد مسئولان فرهنگی شهر هم در این باره اهتمام دارند، اما در مقابل شواهد نشان می‌دهد بحث بازسازی سینما‌های قدیمی شهر یا تبدیل آن‌ها به موزه سینما که درخواست بسیاری از اهالی هنر بوده است چندان مورد توجه نهاد‌های مختلف نبوده به طوری که در همین یک سال گذشته سینماهایی، چون قدس و آسیا را از دست دادیم که در شهرآرا به صورت ویژه به آن‌ها پرداخته شد.

اتفاقی که ناشی از نبود یکپارچگی میان نهاد‌های مختلف فرهنگی است مثلا حوزه هنری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یکدیگر را درباب این اتفاق مسئول می‌دانند، یا بر این باورند که به جای این سینماها، سالن‌های سینمایی تازه احداث به مشهد اضافه شود. درحالی که نمی‌توان بازسازی سینما‌های قدیمی که بخشی از هویت و تاریخ مشهد است را با ساخت پردیس‌های سینمایی توجیه و جای آن‌ها را پرکرد.

در گزارشی که در ادامه می‌خوانید ما به سینما‌هایی که قرار است در مشهد افتتاح شوند پرداخته ایم، همچنین درباره وضعیت سینمابهمن که در اواخر دهه ۷۰ تاسیس شد و می‌تواند به عنوان یک ظرفیت سینمایی در مناطق کم برخوردار مورد توجه قرار گیرد وباید برای حفظ شدن آن قدمی برداشت صحبت کردیم. موزه سینما، دیگر موضوعی است که در این مطلب به آن پرداخته ایم. مکانی که همچنان معلوم نیست چه کسی ساخت آن را باید پیگیری کند. در بخشی دیگر هم با حجت الاسلام حسن منصوریان رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت و گردشگری شورای اسلامی شهر مشهد مقدس صحبت کرده ایم و از او درباره نگاه شورای شهر ششم به فعالیت‌های سینمایی پرسیده ایم.

بهره برداری از ۴ سینما

اضافه‌شدن سالن‌های سینمایی در نقاط مختلف شهر به ویژه در محل‌هایی که از سینما برخوردار نیستند می‌تواند به افزایش مخاطبان این هنر کمک کند. به زودی نیز قرار است چندین سینما در مشهد به بهره برداری برسد. البته حجت طباطبایی رئیس اداره سینمایی و سمعی و بصری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی از بیان جزئیات درباره این سینما‌ها خودداری و تنها به دادن آمار بسنده می‌کند: در سطح استان ۷ سینما درحال ساخت داریم که امیدواریم برخی از آن‌ها امسال به بهره برداری برسند.

به گفته او از این تعداد،  ۴ سینما در مشهد ساخته می‌شود که در بدبینانه‌ترین حالت ۲ سینما و در حالت خوش بینانه هر ۴ سینما تا پایان امسال فعالیتشان را شروع خواهند کرد.

از طباطبایی درباره وضعیت پردیس سینمایی که قرار بود در خیابان طلاب مشهد احداث شود هم می‌پرسیم، پروژه‌ای که سال هاست نامش به عنوان سینمای تازه احداث مشهد بیان می‌شود، اما هنوز به بهره برداری نرسیده است: این سینما هم در دست اقدام و در مرحله ساخت وساز است و کار‌های اصلی آن انجام شده. رئیس اداره سینمایی و سمعی و بصری اداره کل ارشاد استان، ارائه اطلاعات بیشتر را درباره این سینما که می‌تواند کارآمدی بسیاری در منطقه یادشده مشهد از فضا‌های فرهنگی و هنری داشته باشد، به آینده موکول می‌کند.

در ادامه به سراغ احمدرضا بهبهانی، مدیر امور سینمایی حوزه هنری خراسان رضوی، می‌رویم و آخرین وضعیت سینما مهر کوهسنگی را جویا می‌شویم. سینمایی که گفته شده جایگزینی برای سینما‌های تخریب شده «قدس» و «آسیا» است. به گفته بهبهانی، اکنون سینما مهرکوهسنگی در مرحله کف سازی و نصب برخی تجهیزات قرار دارد و اگر این پیشرفت در مرحله ساخت وساز ادامه داشته باشد احتمالا سینما مهر در دهه مبارک فجر امسال افتتاح خواهد شد.

او درباره امکانات این سینما که در طبقه ششم برج مهر کوهسنگی واقع در انتهای خیابان کوهسنگی درحال ساخت است توضیح می‌دهد: پردیس سینمایی مهر کوهسنگی ۱۱ سالن دارد که ۹ سالن سربسته و ۲ سالن روباز هستند. همچنین از ۳ کافه سینما، فضای بازی بچه‌ها و فودکورت برخوردار است. البته امکان دارد در مراحل ساخت بازهم تغییراتی ایجاد شود.

«بهمن» بازمانده‌ای از سینما‌های قدیمی

در دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد چندین سینما در مشهد افتتاح شد که بیشتر آن‌ها این روز‌ها تخریب شده اند یا غیر فعال هستند. سینما‌هایی که با قرار گرفتن در مناطق کم برخوردار می‌توانستند اتفاقات ویژه‌ای برای جوانان رقم بزنند، اما به دلیل بی توجهی تعطیل شدند و جایگزین دیگری هم به جایشان معرفی نشد. یکی از آن‌ها سینما شهر قصه، است که در ۲۳ شهریور سال ۷۳ به عنوان اولین سینمای پس از انقلاب مشهد با ظرفیت ۲۰۰ صندلی در منطقه گلشهر به بهره برداری رسید. این سینما چند سال بعد به انجمن سینمای جوان فروخته شد و پس از آن هم به مالک خصوصی واگذار و درنهایت هم تخریب شد.

رئیس اداره سینمایی و سمعی و بصری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در پاسخ به اینکه چه اتفاقی برای جبران تخریب شهر قصه، افتاده، می‌گوید: «شهر قصه» را مالک شخصی خریداری کرد و به ما برای تغییر پروانه درخواست داد که موافقت نکردیم تا ما به ازای آن معرفی شود، بنابراین کاربری شهر قصه، هنوز کاربری سینمایی است.
حجت طباطبایی یادآور می‌شود: اگر کاربری آن تغییر کرده باشد یعنی شهرداری تغییر داده، که بدون هماهنگی با ما بوده و مسائل حقوقی خودش را در پی خواهد داشت.

سینما بهمن، دیگر سینمایی است که در اختیار انجمن سینمای جوان قرار گرفت. سینمایی که هر چند خوشبختانه هنوز تخریب نشده است و باید به آن توجه ویژه‌ای شود تا به سرنوشت دیگر سینما‌های قدیمی دچار نشود. سینمابهمن ۱۵ آبان ۱۳۷۸ با ۳ سالن نمایش و ظرفیت ۴۴۶ صندلى در انتهای بولوار بهمن (منطقه خواجه ربیع) افتتاح شد، اما دوام چندانی نیاورد به طوری که این سینما در دوره هاى طولانى و متعدد تعطیل بوده است. سید‌وحید حسینی، مدیر انجمن سینمای جوانان خراسان رضوی، درباره وضعیت سینما بهمن توضیح می‌دهد: «بهمن» دست انجمن است، اما با توجه به شیوع بیماری کرونا ما نتوانستیم خیلی آنجا فعالیتی داشته باشیم.

به گفته او پیش از همه گیری کرونا، انجمن از این سینما استفاده می‌کرده و فیلم‌هایی را هم آنجا به نمایش می‌گذاشته است. حسینی در پاسخ به اینکه چرا از این سینما به عنوان مکانی برای نمایش فیلم‌های کوتاه و آثار هنرمندان مشهدی استفاده نمی‌شود می‌گوید: فیلم کوتاه در آن منطقه اصلا جواب نمی‌دهد و مورد استقبال قرار نمی‌گیرد ما الان حتی در ویلاژتوریست اکران می‌گذاریم تعداد کمی برای دیدن آثار می‌آیند.

مدیر انجمن سینمای جوان در ادامه درباره دو سینمای تخریب شده «مهران» و «شهر‌قصه» نیز این گونه توضیح می‌دهد: از وقتی من به انجمن آمده ام هیچ تصمیمی برای احداث سینمایی که جایگزین «شهر‌قصه» شود اتخاذ نشده است.

سینما مهران نیز دیگر سینمای تعطیل‌شده مشهد است که تقریبا دو سال بعد از سینما بهمن آغاز به کار کرد. این سینما که در چهارراه مخابرات قاسم آباد قرار گرفته  بود تنها چند سال بعد از آغاز به کار با موافقت کارشناسان اداره ارشاد به دلیل کم فروشی، قطعی برق و نزدیکى آن به مجموعه سیمرغ تغییر وضعیت داد و به سالن بدن سازى تبدیل شد.

جای خالی موزه سینما

راه اندازی موزه سینما یکی از مطالبات اهالی هنر مشهد در این سال‌ها بوده که تا به امروز محقق نشده است. مکانی که جای خالی اش در شهرمان به عنوان یک کلان شهر پیشرو در عرصه سینما و فیلم سازی حس می‌شود. سینما‌های قدیمی مشهد از جمله مکان‌هایی هستند که به عنوان محلی برای ساخت موزه سینما بار‌ها پیشنهاد شده اند، اما در مقابل می‌بینیم توجهی به این موضوع نشده و سینما‌هایی که بخشی از بافت تاریخی شهر بوده اند یکی پس از دیگری تخریب شده اند. رئیس اداره سینمایی و سمعی و بصری اداره کل ارشاد استان دراین باره می‌گوید: انتظار من این بود که حوزه هنری کشور، یکی از سه تا سینمای قدیمی مشهد را تبدیل به موزه سینما کند. قبلا هم شفاهی به آن‌ها گفته بودیم، اما متأسفانه این کار را نکردند و هر سه تا سینما تخریب یا واگذار شدند و این به شدت جای تأسف دارد.

به نظر طباطبایی، یکی از وظایف حوزه هنری به عنوان نهاد عمومی این است که برای نگه داشت و توسعه فرهنگ کشور اقدام کند که یکی از آن‌ها می‌تواند ساخت موزه سینما باشد.

در پاسخ به این صحبت‌ها مجید عسکری، رئیس حوزه هنری خراسان رضوی، می‌گوید: به نظرم اینکه حوزه هنری به دلیل در اختیار داشتن چند ملک قدیمی وظیفه اش بوده تا برای احداث موزه سینما کاری انجام دهد، صحبت دقیقی نیست. چون احداث موزه سینمایی نیازمند برنامه ریزی، تأمین زیرساخت و سرمایه و بودجه است. حتی باید بررسی شود ملک و مجموعه‌ای که قبلا سینما بوده آیا مکانش برای موزه سینما مناسب است یا خیر.

او خاطرنشان می‌کند: یکپارچه کردن مدیریت هنری و فرهنگی در شهر دست ارشاد است. از این رو ارشاد باید برنامه ریزی و در فضای عمومی شهر نهاد‌های فرهنگی و هنری را به سمت ساخت موزه هدایت کند که تا به امروز هیچ اتفاقی رخ نداده و هیچ جلسه و نامه نگاری و هیچ برنامه ریزی نبوده است. عسکری، با اشاره به بودجه‌های حمایتی که حوزه هنری برای باز ماندن سینماهایش در دوران کرونا درنظر گرفته می‌گوید: حوزه هنری با این بودجه کم و مشکلاتی که دارد شاید هنوز به حل مسائل جدی خود نرسیده چه برسد که بخواهد کار زیرساختی در این زمینه انجام دهد.

به باور رئیس حوزه هنری خراسان رضوی در فضای فرهنگی و هنری شهر نیاز به مدیریتی یکپارچه است، چون اگر این گونه باشد نقش حوزه هنری و دیگر نهاد‌ها در فعالیت‌های مختلف هم مشخص می‌شود.

او تأکید می‌کند: به نظرم مسئله موزه سینما باید به صورت کلان و جدی در شورای سیاست گذاری استان مطرح و زیرساخت‌ها و بودجه آن فراهم شود. بعد از آن اگر حوزه هنری مکلف به انجام این کار شد با توانایی‌ها و ارتباطات خوبی که با فضا‌های هنری دارد، امکان ایده پردازی و طراحی خواهد داشت.