جای خالی مشارکت مردمی در مدیریت پسماند روستایی

امروزه افزایش رفت وآمد در مکان‌های روستایی برای زندگی و گذراندن اوقات فراغت، به ویژه در فصل بهار و تابستان، باعث وجود حجم انبوهی از زباله‌های پراکنده در روستا‌ها و از طرفی منجر به بحران جدی و جدیدی در سکونتگاه‌های روستایی شده است.

این مسئله ضرورت حفظ محیط زیست را در روستا ازطریق مدیریت پسماند دوچندان می‌کند. تغییر در کیفیت زندگی مردم روستا موجب تغییر در کمیت و کیفیت پسماند تولیدی در روستا‌ها شده است؛ لذا حفظ محیط زیست روستا‌ها ازجمله ضرورت‌های توسعه روستایی محسوب می‌شود.

یکی از مسائلی که محیط زیست روستا‌ها را تهدید می‌کند، بی توجهی به نحوه جمع آوری و دفن زباله‌ها در محیط روستایی است.

ازاین رو باتوجه به رابطه تنگاتنگ بهداشت و توسعه در همه جوامع، به ویژه در جوامع روستایی، نقش مؤثر جمع آوری و دفع اصولی پسماند‌ها در ارتقای وضعیت بهداشت محیط روستا‌ها بیش از پیش به چشم می‌آید.

مقدار پسماند تولیدی در هر روستا به اندازه‌ای نیست که برای هرکدام از روستا‌ها طرح مدیریت پسماند جداگانه‌ای ارائه شود و این کار از نظر اقتصادی هیچ گونه توجیهی ندارد. روش‌های متفاوتی برای دفع زباله‌ها در نواحی روستایی مطرح است؛ مانند زباله سوزی، دفن، بازیافت، تبدیل و... که باتوجه به حجم زیاد زباله‌های روستایی دفن بهداشتی می‌تواند راه حل مناسبی برای روستا‌ها باشد.

البته گزینه‌های دیگر نیز مردود نیستند؛ بنابراین دفن بهداشتی زباله یکی از راهکار‌های مدیریت زباله در مناطق روستایی محسوب می‌شود.

یکی دیگر از اجزای ضروری برای اجرای موفق برنامه‌های کاهش تولید پسماند، بازیافت و کمپوست، مشارکت عمومی است.

در واقع مدیریت پسماند بدون درنظرگرفتن نقش مردم که تولیدکننده اصلی پسماند هستند، ممکن نخواهد بود. مشارکت عمومی در برنامه‌های بازیافت، نرخ بازیافت را افزایش و هزینه‌های مربوط را کاهش‌ می‌دهد و موجب بهبود کیفیت کالا‌های بازیافتی می‌شود.

طرح تفکیک و جداسازی پسماند‌ها در مبدأ تولید، پایه اصلی بازیافت را تشکیل می‌دهد و عامل اصلی برای اجرایی شدن این طرح در جلب مشارکت و همکاری مردم است.

در حقیقت مدیریت پسماند می‌تواند به کاهش زباله‌های تولیدی و تفکیک پذیری زباله‌های قابل استفاده مجدد کمک شایان توجهی کند و این امر زمانی قابلیت اجرایی دارد که بتوان از ظرفیت‌های مردمی به نحو شایسته استفاده کرد؛ ظرفیت‌هایی که باید با برنامه ریزی، آموزش و تشویق فعال شوند.