با سفته‌بازی در بازار مسکن چه کنیم؟

در چند دهه اخیر، شرایط اقتصادی درکنار ریسک‌های غیراقتصادی، نیرویی را به وجود آورده که سرمایه ایرانی‌ها را به سمت سفته بازی و سرمایه گذاری‌های غیرمولد به ویژه ملاکی منحرف کرده است، اما مهم‌تر از این واقعیت تلخ، آن است که ریشه علاقه به ملاکی در ایران به این برمی گردد که بازار مورد علاقه ایرانی‌ها برای سرمایه گذاری و اولویت شماره یک افراد، بازار زمین و مسکن است.

حجم انبوه خانه خالی و زمین رهاشده در تهران و شهر‌های مختلف کشور و حتی این اواخر در روستا‌های خوش آب وهوا نظیر روستا‌های شمال، نشان می‌دهد که اکثر ایرانی‌ها ترجیح می‌دهند پس انداز‌های خود را در بازار ملک خرج کنند؛ چون عایدی بلندمدت سرمایه گذاری ملکی درکنار ریسک صفر بازار ملک، آن را بیش از هر بازار و حوزه ای، برای ایرانی‌ها جذاب کرده است. تعداد خانه‌های خالی در پایتخت، تقریبا حدود دوبرابر نرم جهانی است.

آنچه موجب هجوم سرمایه‌ها به سمت این بازار شده و آن را جذاب‌ترین مقصد و امن‌ترین پناهگاه سرمایه کرده، دو عامل است:

عامل اول، نیروی دافعه در بازار‌های منتهی به تولید همچون بازار سرمایه است و عامل دوم، بی هزینه بودن انجماد سرمایه در بازار غیرمولد ملک.

این دو، ریشه انحراف سرمایه‌ها به ملاکی است که به شکل عایدی نجومی توام با ریسک صفر در بازار زمین و مسکن، بستر انحراف سرمایه‌ها به این بازار غیرمولد را فراهم کرده است و با وجود آنکه در طول سال جاری، چشم انداز سرمایه گذاری کوتاه مدت و میان مدت در ملک به دلیل افت قیمت مسکن در برخی ماه‌ها و کند شدن سرعت افزایش قیمت در ماه‌های دیگر، تا حدود زیادی مبهم و متفاوت از سال‌های جهش قیمت شده است، همچنان ردپای خریداران جدید آپارتمان دیده می‌شود.

اگر این جریان ضدتولید و ضدمصرف همچنان ادامه یابد، اثر ثانویه آن باعث می‌شود بخش تولید و مسیر‌های اتصال دهنده سرمایه‌ها به این بخش، از چشم سرمایه گذاران بیفتد و رونق سرمایه گذاری در بازار مسکن به قیمت رکود سرمایه گذاری در بخش واقعی اقتصاد تمام شود.

۳ پیشنهاد برای برهم خوردن این جریان ضدرونق اقتصاد

۱- جذاب‌تر کردن بخش مولد برای سرمایه گذاران:
سیاست گذار باید دست از مداخله در بازار‌ها و سیاست‌های ضدسرمایه گذاری در بازار سرمایه بردارد؛ چون درحال حاضر کاری که دولت نباید در بازار سرمایه انجام دهد -یعنی مداخله را- دارد انجام می‌دهد، اما کاری که باید در بازار مسکن انجام دهد -یعنی تنظیم گری را- انجام نمی‌دهد.

۲- مهار ریسک‌های غیراقتصادی به عنوان یک عامل تحریک انتظارات تورمی
انتظارات تورمی، چشم انداز سرمایه گذاری بلندمدت در بخش واقعی را برای افراد تاریک می‌کند. اما درصورت فروکش کردن نااطمینانی‌ها و هم زمان آماده سازی بازار سرمایه و مثلا بازار پول برای جذب سرمایه‌ها به مقصد تولید، بازی رونق ساز شکل می‌گیرد.

۳- به کار گرفتن سیاست‌های مالیاتی برای مقابله با سفته بازی ملکی
وقتی مالیات سالانه بر ملک دریافت شود، سفته بازی ملکی مهار می‌شود و درنتیجه، موتور جهش قیمت مسکن نیز از کار خواهد افتاد. این اقدام در کنار سیاست‌های اصلاحی در بازارها، باعث تغییر مسیر سرمایه‌ها به بخش واقعی اقتصاد می‌شود که پیامد مثبت آن، رونق تولید و عرضه کالا و فراهم شدن زمینه برای کاهش تورم عمومی است، بنابراین فشار هزینه‌ها از روی دوش اقشار ضعیف برداشته می‌شود.