ماجرای انتقام خسروپرویز از بهرام چوبین چیست؟

سجاد راستگو | شهرآرانیوز؛ چندین سال پیش از سقوط ساسانیان به دست مسلمانان و همچنین تصرف شام و مصر و عقب‌راندن امپراتوری بیزانس به آناتولی، این دو بزرگ‌ترین حکومت‌های زمان خود در اوج قدرت درگیر یک جنگ نابودکننده چندین‌ساله شدند و تقریبا همه توانشان را در این جنگ از دست دادند؛ جنگی که فقط میان این دو ابرقدرت آن زمان باقی نماند و با واردشدن متحدان هر دوطرف به جنگ به بزرگ‌ترین جنگ بین‌المللی دنیا تا آن زمان تبدیل شد. اتفاقات مختلف باعث شد ساسانیان که در ابتدای جنگ به‌سرعت پیش می‌رفتند و تا دروازه‌های قسطنطنیه نیز رسیده بودند، درنهایت مجبور به صلح شوند.

در زمان حکومت خسروپرویز بهرام چوبین دست به کودتا زد و با برکناری خسرو، خود در تیسفون به پادشاهی نشست. خسرو که به بیزانس فرار کرده بود، با ازدواج با دختر امپراتور بیزانس، حمایت رومی‌ها را به دست آورد و با سپاهی از بیزانس بهرام چوبین را از ایران فراری داد و خود دوباره در تیسفون به تخت نشست. پس از آنکه پدرزن خسرو در کودتایی کشته شد، خسرو فرصت را مناسب دید و به بهانه انتقام، جنگ را آغاز کرد. دو سپهبد بزرگ ارتش ایران، شاهین از خاندان سورن و شهربراز از خاندان مهران، مسئولیت حمله را به عهده گرفتند.

شاهین از مسیر شمال سوریه و ارمنستان بیزانس (شرق ترکیه امروزی) وارد آسیای صغیر شد و با تصرف همه شهر‌های سر راه، به سمت مقصد اصلی‌اش یعنی قسطنطنیه پیش رفت. از طرف دیگر شهربراز با عبور از سوریه، فلسطین را تصرف کرد و صلیب مقدس را به‌عنوان غنیمت به تیسفون فرستاد. پس از فلسطین شهربراز بار دیگر پس از چندصدسال که مصر از دست ایران خارج شده بود، مصر را تصرف می‌کرد.

در همه این مدت هراکلیوس، یکی از سرداران بیزانسی که حکومت را در دست گرفته بود، در نقاط مختلف دست به حمله به شاهین و شهربراز زده بود. شاهین که چندین ماه قسطنطنیه را محاصره کرده بود، حتی با کمک متحدان آواری که از سمت اروپا به شهر حمله کرده بودند، نتوانست شهر را تصرف کند و مجبور به عقب‌نشینی شد. پس از این عقب‌نشینی، حملات هراکلیوس شدت گرفت و با کمک متحدان ترک خود که از قفقاز حمله کرده بودند، توانست در نبرد‌های مختلف ساسانیان را شکست دهد و خود را تا نزدیکی تیسفون پایتخت برساند.

در این زمان بزرگان ساسانی که از این جنگ طولانی و خانمان‌سوز خسته شده بودند، با کمک شیرویه دست به کودتا علیه خسرو زدند و با کشتن او شیرویه با هراکلیوس صلح کرد. صلیب مقدس به رومی‌ها پس داده شد و همه مناطق تصرف‌شده نیز به آن‌ها برگشت داده شد. جنگ بزرگی که در آن هرلحظه مناطق بین دوطرف دست‌به‌دست می‌شد، به پایان رسید، اما خساراتی که این جنگ به ارتش‌های دو طرف ازجمله ارتش ایران زد، باعث شد تا چندسال بعد توان دفاعی دو کشور در مقابل حمله مسلمانان به‌شدت پایین باشد.