فرونشست

نیشابور در آستانه بحرانی کم‌سابقه قرار گرفته است؛ برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی این شهرستان را به یکی از اصلی‌ترین کانون‌های فرونشست در کشور تبدیل کرده و عمیق‌ترین شکاف‌ها و گسترده‌ترین پهنه‌های فرونشست ی ایران در این منطقه شناسایی شده است. این پدیده اکنون زیرساخت‌های راهبردی از جمله خطوط ریلی تهران–مشهد، مسیر‌های مواصلاتی و تأسیسات گاز را با تهدید مستقیم مواجه کرده است. براساس اعلام کارشناسان اداره امور منابع آب ناحیه نیشابور، نرخ سالانه فرونشست در دشت نیشابور به ۸۶ میلی‌متر می‌رسد؛ رقمی بیش از ۲۱ برابر میانگین جهانی که به‌روشنی نشان می‌دهد بحران از مرحله هشدار عبور کرده و به مرحله مخاطره جدی و بلندمدت رسیده است. تحلیلگران حوزه آب معتقدند تکرار این روند می‌تواند پیامد‌های اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به‌دنبال داشته باشد؛ از تضعیف زیرساخت‌های حمل‌ونقل و خدمات عمومی تا تهدید پایداری تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی منطقه. متخصصان تأکید می‌کنند راه برون‌رفت از این وضعیت، مدیریت سخت‌گیرانه‌تر برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی، اجرای برنامه‌های تغذیه مصنوعی، اصلاح شیوه‌های آبیاری و تغییر الگوی کشت است؛ اقداماتی که در صورت اجرا می‌تواند روند فرونشست را کند کرده و از تبدیل‌شدن بحران نیشابور به یک تهدید ملی جلوگیری کند.

به گفته مدیرکل زمین شناسی منطقه شمال شرق کشور هر اعتباری که  خراسان رضوی برای مطالعات فرونشست دشت‌های بحرانی اختصاص دهد، تهران هم به همین میزان مشارکت خواهد کرد.

عضو شورای شهر تهران با هشدار نسبت به شدت گرفتن فرونشست در پایتخت گفت: «تهران امروز در وضعیتی قرار گرفته که هر لحظه امکان نشست زمین وجود دارد.

معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در ۳۰ استان از ۳۱ استان کشور، فرونشست زمین وجود دارد و دلیل آن عدم استفاده درست از منابع آب‌های زیرزمینی و آبخوان‌ها است.

ایران در «کمربند لرزه‌ای زمین» قرار دارد؛ کمربندی که در امتداد برخی استان‌ها ازجمله خراسان‌رضوی، گسل‌های بیشتری را در خود جای داده است.

فرونشست پدیده‌ای آرام، خاموش و در عین حال ویرانگر است.

فرونشست زمین، پدیده‌ای آهسته، نامحسوس و مخرب است که در اثر عواملی، چون نوع خاصی از بافت خاک، استخراج معادن، اما عمدتا و به طور قطع، در نتیجه برداشت بی‌رویه و بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی رخ می‌دهد.

براساس آمار رسمی، ۴۶۵۰ بافت تاریخی ثبت شده خراسان رضوی در  محدوده‌های خطر فرونشست قرار گرفته‌اند.

معاون امنیتی و انتظامی استانداری خراسان رضوی اظهار کرد: آب را باید مدیریت کرد. راه تأمین آب در مشهد، حفر صد‌ها حلقه چاه در دشت ممنوعه و بحرانی مشهد و چناران نیست.

منبع: شهرآرا - طرح از رضا جنگی، کارتونیست روزنامه شهرآرا

طبق آخرین داده ها، ۶۸ درصد از وسعت خراسان رضوی درگیر معضل فرونشست زمین شده است.

مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان گفت: خطر وقوع فرونشست ، به تخلیه ۴۲ مدرسه در سطح استان منجر شده است. این مدارس بیشتر در نواحی برخوار، ناحیه ۴، ۵، ۶ و بخش‌هایی چون فلاورجان و خمینی‌شهر قرار دارند.

مدیرکل دفتر مخاطرات زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، گفت: از نظر فرونشست با چالش بسیار بزرگی در استان‌های کشور به‌ویژه خراسان رضوی و شهرهای مشهد و کرمان مواجه هستیم.

رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه‌ و شهرسازی گفت: محاسبات انجام شده نشان می‌دهد که چیزی حدود ۴٩ درصد جمعیت کل ایران بر روی پهنه‌های فرونشست ی یا مجاورت آن سکونت دارند.

رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و عمران اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی خراسان رضوی گفت: مشکل بروز پدیده فرونشست در این استان جدی است و این مساله واحد‌های صنعتی را نیز تهدید می‌کند.

بر اساس تحقیقات به عمل آمده هم اکنون ۱۸ استان کشور در وضعیت «خطر» ناشی از بحران فرونشست هستند؛ ۸ میلیون واحد مسکونی در کل کشور یعنی ۱۰ درصد خانه ها در خطر تخریب است و ۲۴ میلیون نفر نیز در معرض خطرات ناشی از این پدیده قرار دارند.

عضو مجمع نمایندگان کرمان توسعه گلخانه‌ای را حلال تشنگی کرمان دانست و گفت: از ۶۰۹ دشت کشور، ۴۹۹ مورد آن تحت تاثیر فرونشست قرار دارد که همگی خبر کاهش آب‌های زیرزمینی را می‌دهند.

سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: مطالعات این مرکز برای کاهش مخاطرات فرونشست در همکاری مدیریت بحران شهر تهران در حال انجام است و دستور العملی در دست تدوین قرار دارد.

کارشناسان حوزه زمین‌شناسی و زلزله‌شناسی فرونشست را تهدیدی خطرناک‌تر از زلزله برای زمین می‌دانند، در گزارشی که به‌تازگی منتشر‌شده ایران در جایگاه چهارم از نظر فراوانی فرونشست در جهان قرار گرفته است.