محاربه به چه معناست و حکم آن چیست؟

گروه جامعه | شهرآرانیوز؛ مُحاربه در فقه به معنای سلاح کشیدن به روی مردم، به قصد ترساندن آنان است. به فتوای فقیهان هرکس که آشکارا و به‌زور مال دیگری را بگیرد یا مردم را به اسارت ببرد، محارِب است. مراد از سلاح هر ابزاری است که در درگیری بین انسان‌ها استفاده می‌شود؛ مانند شمشیر، کمان و همچنین سلاح‌های امروزی.

علماء مسلمان درخصوص مصادیق محارب در آیه محاربه، دیدگاه‌های مختلفی مطرح کرده‌اند. برخی گفته‌اند مراد از محارِب، اهل ذمه است، اگر پیمان‌شکنی کرده و با مسلمانان وارد جنگ شوند، گروهی باتوجه به شأن نزول آیه، منظور آن را افراد مُرتَدّ دانسته‌اند و کسانی هم راهزنان را مصداق آن شمرده‌اند.

در قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، جرمی با عنوان زورگیری وجود ندارد؛ ما برخی باتوجه به تعریف محاربه، زورگیری‌های خیابانی را که در آنها از سلاح‌های یا گرم استفاده می‌شود، از مصادیق آن دانسته‌اند؛ با این دلیل که در زورگیری نیز با به‌کارگیری سلاح و ترساندن مردم، از آنها اخاذی می‌شود. در سال‌های اخیر، کسانی در ایران با این جرم به حکم محارِب به مرگ محکوم شده‌اند.

محاربه در قانون مجازات اسلامی

در قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، از محاربه در بخش حدود سخن آمده است. در ماده ۲۷۹، محاربه این‌گونه تعریف شده است: «محاربه عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا اِرعاب [ترساندن] آنها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. هرگاه کسی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارِب محسوب نمی‌شود.

برطبق ماده ۲۸۰، کسی که برای دفاع از خود در برابر محارِبان سلاح می‌کشد، محارِب نیست. همچنین مطابق با ماده ۲۸۱، راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که از سلاح استفاده می‌کنند و امنیت مردم را سلب می‌کنند، محارِب هستند. برپایه ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی، مجازات محارب یکی از چهار مجازات اعدام، صَلب، قطع دست راست و پای چپ و تبعید است. طبق ماده ۲۸۳، قاضی اختیار دارد که یکی از این مجازات‌ها برای محارب اختیار کند.