مشهد به یک موزه دائمی هنرهای رضوی نیاز دارد
هنرمندان تجسمی از یک ضرورت، بعد از بیست سال برگزاری جشنواره فرهنگی هنری امام رضا (ع) می‌گویند.
الهام ظریفیان | شهرآرانیوز این روز‌ها در دنیا موزه‌های تخصصی، به ویژه با نگاه اقتصادی رو به افزایش اند، اما اینجا در مشهد، شهری که با نام امام رضا (ع) شناخته می‌شود، موزه‌ای برای معرفی آثار هنری تجسمی‌ای که هنرمندان سراسر کشور با عشق به امام رضا (ع) تولید کرده اند، نداریم. حدودبیست سال از اولین دوره برگزاری جشنواره بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (ع) می‌گذرد؛ جشنواره‌ای که هرسال در ایام دهه کرامت از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رشته‌های مختلف هنری برگزار می‌شود و از همان ابتدا نیز هنرهای تجسمی از بخش‌های اصلی آن بوده است.
دست کم در بیست سال گذشته، آثار هنری منتخبی با موضوع امام رضا (ع) در سطح ملی تولید شده اند، اما اکنون این آثار چه سرنوشتی پیدا کرده اند، کجا هستند، در چه شرایطی قرار دارند و برای دیدن این آثار به کجا می‌توان مراجعه کرد؟ شاید بهتر باشد این سؤالات را به صورت کلی تری مطرح کنیم، سؤالی که اکنون برای بسیاری از هنرمندان تجسمی در سراسر کشور نیز مطرح است؛ اینکه چرا در مشهد موزه هنرهای تجسمی رضوی وجود ندارد؟ ما در گزارش پیش رو به سراغ سه هنرمند شناخته شده مشهدی رفتیم و از آن‌ها درباره ضرورت ایجاد موزه هنرهای تجسمی در مشهد پرسیدیم.
مسئولان فقط نوک پایشان را نبینند
حسین رزاقی نگارگر مشهدی است که تاکنون جوایز مختلفی را در مسابقات نگارگری کشور به دست آورده است. او که از شاگردان استاد محمود فرشچیان است، بر این باور است که جشنواره هنرهای تجسمی امام رضا (ع) در این مدت باید آثار ارزشمندی را که با موضوع امام رضا (ع) خلق شده اند، از هنرمندان خریداری می‌کرد. او می‌گوید: بعید می‌دانم آثاری با هدف راه اندازی موزه دائمی خریداری شده باشند، با اینکه این مسئله برای تأسیس موزه یک ضرورت دارد.
او با انتقاد از بی مهری مسئولان به هنرمندان می‌گوید: مسئولان باید هنرمندان درجه یک رشته‌های تجسمی را که آثاری برای امام ضا (ع) تولید کرده اند، شناسایی کنند. هنرمندان بسیاری، چون من درباره زندگی امام رضا (ع) آثار هنری تولید کرده اند، اما هیچ مسئولی تاکنون پیگیر این آثار و حال هنرمندانش نبوده است.
او ادامه می‌دهد: از اولین دوره جشنواره امام رضا (ع) بیست سال گذشته است. در این مدت می‌توانستند آثار خوب را جمع آوری و دست کم کتاب آن را چاپ کنند. بسیاری از این آثار در این سال‌ها در گوشه انباری‌ها خاک می‌خورند و در معرض نابودی قرار دارند. هنر ارزش و رسالتی دارد و فرهنگ و شخصیت یک جامعه را می‌سازد، ولی برخی مسئولان فقط نوک پایشان را می‌بینند و یک قدم جلوترشان را نمی‌بینند. یک هنرمند عمر گران بهایش را می‌گذارد و عاشقانه کار می‌کند، ولی متأسفانه کارش دیده نمی‌شود.
این هنرمند که دارای نشان درجه یک هنری است، تأکید می‌کند: هنرهای تجسمی غذای روح آدمی اند و موجب انبساط خاطر در مخاطب می‌شوند. در شرایط کنونی جامعه که به دلیل مشکلات فراوان افسردگی و پریشانی افزایش یافته است، با هنر می‌توانیم شادی و زیبایی را به افراد هدیه کنیم. خیلی از جوان‌هایی که نمی‌دانند چه کار کنند، اگر به سمت هنر بیایند، ذوق و استعداد و خلاقیتشان شکوفا می‌شود و با هنرهای رضوی، امام رضا (ع) را بیشتر درک می‌کنند.
علم روان شناسی امروز می‌گوید بها دادن به هنر، یک جامعه را ترقی می‌دهد و آن را در سطح جهانی نشان می‌دهد، همان طور که موزه‌های دنیا به آثار هنری گذشته ما افتخار می‌کنند؛ ولی امروز ما چه کرده ایم؟ مسئولان وزارت ارشاد، آستان قدس، شهرداری و دیگر سازمان‌ها باید فکر کنند که چقدر به هنر بها داده و احوال و هنرمندان را پرسیده اند.
به نظر رزاقی، برای ایجاد موزه دائمی هنرهای تجسمی امام رضا (ع) باید آثار توسط تیم‌های متخصص، کارشناسی شوند. او تأکید می‌کند: وجود یک نمایشگاه دائمی از هنرهای تجسمی مرتبط با امام رضا (ع) می‌تواند یک راه مؤثر در افزایش مدت حضور زائر در مشهد باشد. چنین موزه‌ای طرف داران خودش را دارد و وقتی زائری که برای زیارت به مشهد می‌آید، علاقه مند می‌شود که به دیدن آثار هنری مرتبط با امام رضا (ع) هم برود، چه بستری بهتر از جشنواره هنری امام رضا (ع) که بیست سال است برگزار می‌شود و هرساله هنرمندان متعددی آثاری در همین موضوع برای آن ارسال می‌کنند؟
موزه هنرهای تجسمی رضوی و رونق اقتصاد هنر
محمدعلی فراستی، هنرمند خوش نویس مشهدی، هم نظر مشابهی دارد. او که اکنون ریاست انجمن خوش نویسان مشهد را برعهده دارد، می‌گوید: برگزاری جشنواره‌ها برای ایجاد انگیزه و شناسایی هنرمندان مسیر خوبی است، اما اینکه بعدش چه می‌شود، مهم‌تر است. اگر پارکی ایجاد کنیم و تعدادی درخت در آن بکاریم، ولی در ادامه از آن نگهداری نکنیم، درختان بالاخره خشک می‌شوند؛ بنابراین نگهداری فضای سبز مهم‌تر از کاشت آن است. اگر مدیران به فکر آینده جوانان این کشورند، باید بستر‌هایی فراهم کنند که آثار هنر رضوی برای آیندگان حفظ شوند، همان طور که ما اکنون از آثار هنری قدما در موزه‌ها بهره می‌بریم.
وی ادامه می‌دهد: در کلان شهر مذهبی بزرگی، چون مشهد ایجاد یک موزه از هنرهای امام رضایی که توسط هنرمندان معاصر ایجاد شده اند، یک ضرورت انکارناپذیر است و می‌تواند به رونق بازار اقتصاد هنر در این شهر هم کمک کند و باعث شود جوانان با انگیزه بیشتری به هنرهای تجسمی روی بیاورند؛ همچنین تأسیس این موزه در گسترش و ارتقای هنرهای رضوی در مشهد هم تأثیرگذار است.
فراستی می‌افزاید: بعد از بیست سال شاید دیر هم شده باشد، ولی ماهی را هر وقت از آب بگیرید، تازه است. دولت باید برای گسترش کار‌های هنری امام رضایی در مشهد یارانه بدهد. نمی‌شود که فقط به ارشاد یا شهرداری یا انجمن خوش نویسان امیدوار باشیم. در مجلس نیز باید قوانین حمایتی مرتبط تصویب شوند تا فضایی ایجاد شود که آثار امام رضایی هنرمندان معاصر در کلان شهر مذهبی مشهد -که زائران از همه جا به سوی آن می‌آیند- به نمایش گذاشته شود.
این هنرمند با بیان اینکه اکنون فقط می‌توانیم به هنر قدمای خودمان ببالیم، می‌گوید: از قدما آثار هنری بسیار نفیسی داریم. ولی نمی‌شود فقط به آن‌ها تکیه کرد. هنرمندان معاصر زیادی در این خصوص آثاری تولید کرده اند. باید از آن‌ها حمایت شود که هنرمندان انگیزه پیدا کنند و جریان هنری در این باره ادامه یابد. لازمه همه این‌ها این است که مسئولان با هنرمندان هنرهای تجسمی همدل شوند؛ ولی متأسفانه تاکنون پشتوانه خوبی برای هنرمندان نبوده اند.
هر اثر هنری برگزیده ای، موزه‌ای نیست
اما رضا مهدوی، هنرمند نقاشی و هنرهای سنتی، براین باور است که ایجاد چنین موزه‌ای ضرورتی ندارد، به این دلیل که سطح جشنواره تاکنون پایین بوده است. او می‌گوید: اگر جشنواره قوی‌تر بود، توجیه داشت که از بهترین آثار آن موزه‌ای برگزار شود,، ولی تاکنون افرادی قوی وارد این جشنواره نشده اند و سال به سال نیز کیفیت جشنواره بیشتر افت کرده است.
این هنرمند بخشی از این مشکل را ناشی از بی توجهی مسئولان جشنواره به نظرات کارشناسی هنرمندان می‌داند و می‌گوید: من چند سال در شورای سیاست گذاری این جشنواره حضور داشتم، ولی هر نظری که می‌دادیم کار خودشان را می‌کردند. به نظر می‌رسید حضور ما تشریفاتی و برای این بود که مدیران بگویند کارگروهی تشکیل داده ایم؛ اما چند سالی است که همان اتاق فکر هم دیگر تشکیل نمی‌شود.
او ادامه می‌دهد: سطح اغلب کار‌هایی که تاکنون در این جشنواره دیده ام، درحدی نبوده است که بگوییم موزه‌ای هستند، بلکه صرفا بیشتر آثار جشنواره‌ای بوده اند. کار موزه‌ای باید درجه یک باشد؛ یعنی از نظر مواد خام، تکنیک، محتوا و طراحی در سطح بالایی باشد و چند استاد درجه یک هنری تأیید کنند که ارزش موزه‌ای دارند. نمی‌توانیم کلی صحبت کنیم و بگوییم همه کار‌هایی که در جشنواره امام رضا (ع) رتبه آورده اند، موزه‌ای هستند.
مهدوی که عضو کارگروه ارزشیابی آثار اهدایی به موزه آستان قدس رضوی نیز هست، می‌گوید: بعد از دو سال عضویت در این کارگروه، هنوز یک اثر ندیده ام که به درد نمایش در موزه آستان قدس بخورد. اغلب کار‌هایی که از قبل در این موزه نصب شده اند، سطح کیفی پایینی دارند. بحثمان اکنون نقد موزه آستان قدس نیست؛ چون این کار‌ها اهدا شده اند و در گذشته ممیزی برای آثار اهدایی صورت نمی‌گرفته است؛ بنابراین کار‌های ضعیفی به موزه راه پیدا کرده اند. صرف اینکه اثری به موزه راه پیدا کند، دلیل اهمیت آن نیست.
او می‌افزاید: اگر هدف این باشد که، چون نام امام رضا (ع) روی این جشنواره است، حتما باید موزه‌ای به نام ایشان تأسیس شود، کار خوبی است، ولی به شرطی که این کار عالی انجام شود، نه ضعیف. اگر جشنواره‌ای استاندارد‌های لازم را داشته باشد، مسئولان آن در پایان هر دوره باید بهترین آثار رسیده و نه الزاما آثاری را که مقام آورده اند خریداری و نگهداری کنند و زمانی که تعداد آ ن‌ها به حدی رسید که قابلیت ایجاد یک موزه را داشته باشد، موزه‌ای ایجاد و آثار را به نمایش بگذارند.
او ادامه می‌دهد: من اگر بخواهم اثری به یک موزه در خارج از ایران اهدا کنم، فهرستی از قوانین (دست کم شامل بیست مورد) دارند که شرایط پذیرش هدیه را مشخص می‌کنند؛ یعنی حتی به عنوان هدیه هر اثری را قبول نمی‌کنند. ولی در کشور ما ببینید چقدر موزه داریم و این موزه‌ها چه کیفیتی دارند. کیفیت خیلی مهم است. اینکه صرفا کاری انجام شده باشد و مسئولی نیز در آخر بیاید و گزارش عملکرد خودش را بدهد، مهم نیست.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
