«مواسات» نیاز امروز، سبک زندگی فردا

عجیب است این ظرافت‌های زبانی؛ یک نقطه می‌تواند معنای کلمه را زیرورو کند و «رحیم» «رجیم» شود و از «مراحم» «مزاحم» بسازد و گاه جابه‌جایی یک حرف در کلمه ما را با افق معنایی دیگر مواجه می‌کند. در این کلمه تأمل کنیم؛ مساوات! فرهنگ‌ها آن را در کلماتی چنین تعریف و مترادف کرده‌اند: برابری، تساوی، تعادل، همسانی، برابربودن. رعایت مساوات هم در جای خویش به‌قاعده‌ای نیکوست که برخی به‌دلیل کم‌دقتی آن را با عدالت مساوی گرفته‌اند، حال آنکه اگرچه در بسیاری از موارد، مساوات با عدالت هم‌مسیر می‌شود، اما برخی جا‌ها می‌تواند به ۱۸۰ درجه با عدالت منافات داشته باشد. باری، مساوات در جای خود نیکوست، اما در این مجال می‌خواهیم با جابه‌جایی یک حرف در میان این کلمه به‌مفهومی متعالی‌تر برسیم به‌نام «مواسات»؛ کلمه‌ای که امروز دارد در ادبیات اجتماعی ما جای خود را باز می‌کند و خلق را به مراحلی بالاتر از کمک مرسوم توجه می‌دهد، چنان‌که در تعریف مرحوم دهخدا در شرح این کلمه می‌خوانیم: «غمخواری و یاریگری و مددکاری به مال، معاونت یاران و دوستان و مستحقان است در معیشت و تشریک ایشان در قوت و مال، غمخواری‌کردن کسی را به مال خود، برابرگردانیدن او را با خویش، مشارکت و مساهمت در رزق و معاش، شرکت‌دادن دیگری در کفاف رزق و معاش خویش.»
این واژه را امروز باید از لابه‌لای واژه‌نامه‌ها به عرصه زندگی آورد، چه بلیه کرونا و مصائب اقتصادی و معیشتی و اجتماعی و... آن را جز به «مواسات» نمی‌توان مرهم گذاشت. گذر از این پیچ هولناک اجتماعی، علاوه بر کمک، به مراقبت همگانی از یکدیگر هم نیاز دارد و همه ما باید با غمخواری از هم، بار اندوه یکدیگر را سبک کنیم. روزگارمان مثل روز‌های ازدست‌دادن عزیزانمان است که فقط کمک مادی نمی‌تواند ما را به‌آرامش برساند حتی اگر فقیر باشیم. بی آن کمک یا علاوه بر آن کمک، به دلداری نیاز داریم و در این بحران فراگیر همه باید به یکدیگر توجه داشته باشیم. اگر دستمان باز است، گره بگشاییم از سفره‌هایی که از بس خالی مانده است آن را به هم گره زده و در پستو نهاده‌اند. اگر دست خود ما هم در جیب خالی‌مان گیر افتاده است، به هر شیوه دیگر، به غمخواری از هم، بار اندوه را تحمل‌پذیرتر کنیم. برای رسیدن به این مرحله هم همه کسانی که دستی در کار دارند و امور به تصمیم و برنامه آنان بستگی دارد، مسیر مواجهه را چنان اصلاح کنند که کمتر گرهی به‌کار مردم بیفتد. خیلی خوب است این مواسات در ادارت و روابط بروکراتیک ما به رویه‌ای حسنه تبدیل شود تا قفل‌هایی که به ویروس کووید ۱۹ زنگار گرفته است دوباره باز شود. این آغاز می‌تواند ادامه‌ای در رفتار متقابل شهروندان هم داشته باشد تا فقط «هم‌سفرگی در شرایط سخت» را تجربه نکنند، بلکه به همدلی برسند و برسیم برای همیشه که با مردم همدل بسیار بیشتر می‌توان به‌موفقیت رسید و محله و شهر و کشور خود را بهتر می‌توان در ریل توفیق به‌پیش برد. توجه دایم که گام اول «مواسات» امروز یاری معیشتی افراد نابرخوردار است، اما گام‌های بعد آن با حساسیت نسبت به اوضاع و همراهی برای رفع مشکلات می‌تواند به جهش در ساحت‌های متعدد بدل شود. شاید بتوان این حرکت را ذیل مفهوم تبدیل سیئات به حسنات تعریف کرد که در ادبیات دینی بدان پرداخته می‌شود و معنای امروزین آن را هم شاید بتوان همین «فرصت‌ساختن از تهدیدها» دانست. به‌هر روی، باید بکوشیم «مواسات» را به سبک زندگی همیشه‌مان تبدیل کنیم و در فصول پساکرونا نیز به‌همین قاعده مؤمنانه زندگی کنیم. این برای همه بهتر است.