بنا‌های فرسوده شهر، چشم‌انتظار لایحه احیا/ ۵۵۰۰ هکتار بافت، فرسوده مشهد

لیلی رحمانی/شهرآرانیوز - کافی است یک روز از خیر سوار شدن در خودرو و دیگر وسایل نقلیه بگذرید و سری به کوچه‌های باریک و پیچ در پیچ شهر بزنید. خانه‌هایی که هنوز هم درختان انجیر و توت سایبان آن هستند و کم کم در کنار آپارتمان‌های چند طبقه از چشم افتاده اند، شما را به خاطرات سال‌ها قبل می‌برند؛ خاطراتی که هیچ کس نمی‌تواند آن را از این بافت جدا بداند. پیوند وسیعی بین بافت شهری و در و دیوار‌های کهنه با هویت شهر برقرار است که احیا و توجه بیشتر به آن را ضروری می‌کند. هرچند همه بافت کهنه شهری چنین ویژگی‌هایی ندارد و قسمت دیگری از شهر را کوچه‌های باریک و خانه‌های کهنه‌ای تشکیل می‌دهند که شاید در تعریف و انتخاب واژگان مانند همان بافت هویتی شهری کهنه و پیر و ناکارآمد تلقی شوند، در ذات اختلافشان از زمین است تا آسمان.

مشهد با توجه به حساسیت ویژه اش به دلیل وجود مرقد امام رضا (ع) در آن، از یک طرف، از آن دسته شهر‌هایی است که احیا و مرمت بافت شهری در آن کار پیچیده‌ای به شمار می‌آید و از طرف دیگر، باتوجه به رشد روزافزون آن و گسترده بودن بدنه حاشیه ای، چنین اقدامی در آن بسیار ضرورت دارد. مدیریت شهری فعلی باتوجه به همین موضوع، به احیای بافت‌های ناکارآمد توجه ویژه‌ای داشته و دراین راستا دفاتر مختلف تسهیلگری را در نقاط مسئله دار راه اندازی کرده و سازمان بازآفرینی شهری را تشکیل داده است؛ اقدامی که اکنون با ارائه طرحی تشویقی برای احیای این بافت ادامه پیدا کرده است. ناگفته پیداست که این اقدامات، بدون همراهی سایر نهاد‌ها و سازمان‌ها تکمیل نخواهد شد.

ارائه مشوق‌های احیاگر با تصویب بسته تشویقی
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد پیش‌تر با اشاره به ۵۵۰۰ هکتار بافت مسئله دار شهر، از سیاست‌های شهرداری مشهد برای پیگیری مستندات و اسناد بالادستی این موضوع، که سند بازآفرینی شهرداری هم به حساب می‌آید، گفته بود.

محمدهادی مهدی نیا از فعالیت سازمان بازآفرینی شهری و ۲۸ دفتر تسهیلگری تابع آن سخن گفته و با اشاره به لایحه‌ای از سوی این سازمان از ارائه مشوق‌ها برای احیای این بافت خبر داده بود؛ طرحی که به موازات تصویب آن، بسته تشویقی نیز در اختیار بافت‌های تاریخی و میانی شهر قرار خواهد گرفت.

وی همچنین ابراز امیدواری کرده بود که این دو بسته تشویقی در کنار دیگر اقدامات دستگاه‌های متولی بتواند به جبران عقب ماندگی‌هایی که در امور بافت‌های ناکارآمد شهری وجود دارد، کمک کند.

تصویب لایحه حفظ و نگهداری آثار تاریخی.
اما کلیات این بسته پیشنهادی و لایحه تأسیس سرای محله در محلات مشهد، دیروز در نشست کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورا مطرح و بررسی شد و پس از آن طرح بسته تشویقی تسهیلگری احیا و مرمت آثار تاریخی و بنا‌های واجد ارزش در دستور کار قرار گرفت و اعضا به ارائه نظرات خود دراین زمینه پرداختند.

نایب رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت، گردشگری و رسانه شورای شهر مشهد در این باره گفت: موضوع حفظ و نگهداری آثار تاریخی، لایحه‌ای بود که کلیات آن در جلسه روز شنبه این کمیسیون بررسی و درنهایت مصوب شد. بناست معاونت برنامه ریزی نیز در موعد دوهفته ای، آیین نامه‌ای را ارائه کند، سپس جزئیات آن بررسی و اعلام شود.
رمضانعلی فیضی با تأکید بر اینکه وقتی این بسته تشویقی ارائه می‌شود، ضوابط خاصی نیز باید رعایت شود، بیان کرد: در تصویب این آیین نامه‌ها نیازمند مبنای محاسباتی و مشوق‌هایی هستیم که بتواند برای صاحبان ازنظر حفظ و نگهداری این املاک انگیزه ایجاد کند. این موضوع تاریخی و میراثی بوده و به لحاظ گردشگری و مذهبی برای هویت تاریخی شهر مهم است.

فیضی با بیان اینکه هدف شهرداری مشهد حفظ این آثار است، ادامه داد: حفظ و نگهداری بعضی از این آثار در شرح وظایف مستقیم شهرداری است و بعضی دیگر به همراهی دیگر سازمان‌ها و نهاد‌ها نیاز دارد که این مسئله، نیازمند سامان دهی مناسبات با آن هاست.

او با اشاره به تجربه‌ای دیگر، درباره بسته‌های تشویقی سکونتگاه‌های غیر رسمی حاشیه شهر گفت: برای مواردی که در شرح وظایف مستقیم شهرداری قرار دارد، نیازمند همراهی همه دستگاه‌های شهری هستیم؛ به عنوان مثال نیاز است که بخش درآمدی هم در تصویب آیین نامه‌ها و بسته‌های تشویقی همراه باشد.

فیضی با تأکید بر لزوم وجود پشتوانه اجرایی برای انجام امور افزود: این همراهی می‌تواند امور را تسهیل کند؛ چرا که گاهی نیاز به بخشودگی یا دادن امتیاز به صاحب مکان تاریخی یا دادن معافیت‌ها و ... است. امیدواریم آیین نامه‌های مرتبط تهیه شود تا بتوانیم از بافت تاریخی که یکی از گونه بندی‌های پنج گانه مشهد است، به عنوان مراکز ادبی، اجتماعی، تاریخی و مراکز ایجاد درآمد و ... استفاده کنیم.