ماجرای آرامگاه شاعر شاهنامه

دهم اردیبهشت‌ماه سالروز پایان ساخت و افتتاح آرامگاه باشکوه فعلی حکیم توس، ابوالقاسم فردوسی، پس از ۴ سال بازسازی، در سال ۱۳۴۷ خورشیدی است. بنای اولیه که ظاهر و نمای بیرونی آن دقیقا شبیه بنای کنونی بود، در زمان پهلوی اول و به همت انجمن آثار ملی طی چند سال تلاش برای طراحی آن، آخرالامر براساس طرح پیشنهادی مهندس آذربایجانی‌الاصل و تحصیل‌کرده آلمان، مهندس کریم طاهرزاده بهزاد (که ساختمان‌های زیبای بیمارستان امام رضا (ع) مشهد هم توسط او طراحی و بنا شده است)، در سال ۱۳۱۳ خورشیدی، به عللی توسط معماری به نام «لرزاده» شتاب‌زده ساخته شده بود.

به همین سبب کمی پس از احداث بنا پایه‌های آن شروع به نشست کرد، تا اینکه ۳۰ سال بعد باید تخریب و بازسازی می‌شد که از سال ۱۳۴۳ تخریب آن آغاز و مجددا بنای حاضر، با تالاری وسیع در کف، به همان صورت قبلی ساخته و در دهم اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۷ افتتاح شد. بنای اولیه طوری طراحی شده بود که مجسمه عظیمی از فردوسی بر روی سکویی وسیع، به ارتفاع چند‌ده متر، با کلاهکی بر سر قرار گیرد. در این طرح که به تصویب انجمن آثار ملی رسیده و سکوی آن هم ساخته شده بود، به ابتکار آندره گدار فرانسوی به جای مجسمه فردوسی ساخت بنایی شبیه اهرام مصر شروع شد (که اغلب به اشتباه آن را بنای پیشین آرامگاه فردوسی معرفی می‌کنند). این بنای فرعونی در نیمه ساخت جمع‌آوری شد. به همین دلیل قرار شد که ساختمانی دیگر بر روی سکو ساخته شود. این بار مهندس طاهرزاده طرح فعلی را اراﺋه داد، اما تأکید کرد که سکوی ساخته‌شده، چون برای مجسمه بوده است، تحمل ساختمانی باشکوه را نخواهد داشت. چون قرار بود ساختمان بنا در سال ۱۳۱۳ خورشیدی و برای جشن هزاره فردوسی، مثلا نزدیک به هزارمین سال تولد شاعر (که در اصل سال ۳۲۹ قمری بوده است، اما آن را ۳۲۳ محاسبه کرده بودند) آماده شود، اما یک سال بیشتر فرصت نمانده بود. معمار باشی آقای مهندس طاهرزاده (به نام حسین لرزاده) مدعی شد که فنداسیون ساخته‌شده تحمل بنا را هم دارد و شروع به ساخت کرد و یک‌ساله بنا را ساخت! اما برآورد آقای طاهزاده درست از کار درآمد و ساختمان شروع به نشست کرد. مهندس ناظر جمع‌آوری و بازسازی بنا (با همان ظاهر پیشین) آقای مهندس هوشنگ سیحون و دستیار وی مهندس جودت بود. ایشان به‌جز ساخت تالار وسیع زیرین، باغ آرامگاه را هم از هر طرف ۵۰ متر توسعه داد. همچنین ۲ ساختمان برای رستوران غذای سرد و گرم هم ساخت که حالا یکی برای رستوران و دیگری برای موزه استفاده می‌شود.