درباره مرگ‌بارترین سرطان زنانه

با خودمراقبتی و افزایش آگاهی، با روند افزایشی سرطان سینه مبارزه کنیم

معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ تا همین چند دهه پیش، شنیدن نام بیمار‌ی هایی مانند سل، وبا، طاعون، سیاه زخم و جذام چنان ترسی در دل مردم ایجاد می‌کرد که با شنیدن خبر مرگ فرق چندانی نداشت. اما این روز‌ها نه تنها دیگر خبری از شیوع این بیماری‌ها نیست و به کل ریشه کن شده اند، مردم هم در صورت ابتلا به آن ها، درست مانند اینکه به یک بیماری ساده مبتلا شده باشند برخورد می‌کنند.

این مطلب را گفتیم برای اینکه بگوییم اگر این روز‌ها نیز مردم با شنیدن نام بیماری سرطان همان واکنش را نشان می‌دهند، جای تعجب ندارد. ولی این را هم باید اضافه کنیم که خوشبختانه این بیماری از مرحله ناشناختگی خارج شده است و درصد زیادی از انواع آن قابلیت پیش گیری و در صورت تشخیص بموقع، درمان دارد؛ بنابراین وقت آن رسیده است که به جای ترس‌های بیهوده، اطلاعلاتمان را درباره این بیماری کمی افزایش بدهیم و خودمراقبتی‌ها را جدی‌تر بگیریم تا در صورت ابتلا، به تشخیص هرچه زودتر کمک شود.

در میان سرطان‌های مختلف، سرطان سینه را باید شایع‌ترین سرطان زنانه دانست که سالیانه حدود ۲.۱ میلیون نفر را درگیر می‌کند. این بیماری فقط در سال ۲۰۱۸ جان ۶۲۷ هزار نفر را در سراسر دنیا گرفت. این سرطان را باید پنجمین عامل مرگ ومیر در بین زنان ایرانی هم به حساب آورد که متأسفانه روند ابتلا به آن به شدت افزایشی است، به طوری که سالیانه حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ نفر به شمار مبتلایان آن افزوده می‌شود.

به عبارت ساده تر، هر ۳۸ دقیقه یک زن ایرانی به این سرطان مبتلا می‌شود. از این رو، قصد داریم به معرفی این بیماری، علت و عوامل درگیر در بروز آن و راه‌های شناسایی و درمانش بپردازیم.

در ادامه، با هم اطلاعاتی را مرور می‌کنیم که ریحانه محمودی، عضو کمیته بهداشت باروری و ایدز انجمن علمی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، و جمعی از همکارانش ما را در تهیه آن یاری کرده اند.

با علائم بیماری بیشتر آشنا شویم

سرطان جزو آن دسته از بیماری‌هایی است که در صورت تشخیص زودهنگام و در مراحل اولیه، راه‌های درمانی بیشتر و ساده تری می‌توان برای آن انتخاب کرد. از این رو، شناخت علائم آن امری ضرور است.

وجود هرگونه برجستگی جدید در سینه یا زیربغل یا توده سفتی که با بافت اطراف آن متفاوت باشد
ضخیم شدن یا التهاب بخشی از سینه
تحریکات پوستی یا فرورفتگی‌هایی در پوست رویی سینه که گاهی فرورفتگی‌هایی شبیه پوست پرتقال ایجاد می‌کند
قرمزی و فرورفتگی پوست در ناحیه نیپل (نوک) یا اطراف سینه
وجود درد در هر ناحیه‌ای از سینه
داشتن ترشحاتی به غیر از شیر از سینه نظیر خون
هرگونه تغییر در اندازه یا شکل سینه که بی دلیل و ناگهانی ایجاد شده باشد

یک نکته مهم: لمس هر توده‌ای به معنای ابتلا به سرطان نیست. توده‌ها می‌توانند خوش خیم هم باشند که ماهیت آن‌ها را باید با آزمایش و نمونه گیری مشخص کرد.

سیر بیماری در فرد مبتلا چگونه است؟

وقتی از تشخیص بیماری صحبت می‌کنیم، منظور شناسایی سرطان در هرکدام از مراحل مختلف آن است که هرچه در مراحل ابتدایی‌تر باشد، روند درمان سریع‌تر و مطمئن‌تر خواهد بود. بیماری ابتدا خودش را به صورت ضایعه‌ای کوچک نشان می‌دهد که در آن هیچ نشانه‌ای مبنی بر انتشار سلول‌های سرطانی به سایر قسمت‌های سینه یا سایر قسمت‌های بدن وجود ندارد.

سپس در مراحل بعد، این ضایعه بزرگ‌تر می‌شود و گره‌های لنفاوی و حتی سینه مقابل را نیز درگیر می‌کند. در مراحل پیشرفته‌تر هم ممکن است به ریه، استخوان یا حتی مغز حمله و آن قسمت‌ها را نیز درگیر کند.

چگونه بیماری تشخیص داده می‌شود؟

به جز خودآزمایی سینه که بانوان باید همیشه آن را خود انجام بدهند، پزشکان از روش‌های مختلفی برای شناسایی بیماری استفاده می‌کنند.

معاینه مستقیم

در این روش متخصص گره های لنفاوی و سینه را در ناحیه زیر بغل کنترل و بررسی می کند.

ماموگرافی

در این روش با استفاده از اشعه ایکس هرگونه ناهنجاری در ناحیه زیر بغل و سینه ها تشخیص داده می شود.

MRI

گرفتن MRI از سینه ها

نمونه برداری از سینه ها

نمونه برداری از روش های بسیار دقیق تشخیصی در سرطان سینه است. در این روش ممکن است متخصص از اشعه ایکس برای تشخیص بهتر استفاده کند.

با غربالگری جلوتر از بیماری حرکت کنیم

پیش گیری اصلی است که همیشه بر آن تأکید می‌شود. از این رو، بانوان عزیز به جای نگرانی‌های بی مورد باید به دنبال روش‌های پیش گیری و غربالگری بیماری باشند.

خودآزمایی سینه روشی است که خود فرد باید آن را مرتب درخانه دنبال و در صورت مشاهده هرگونه مورد مشکوکی سریع به پزشک مراجعه کند.

معاینه بالینی نیز همان خودآزمایی سینه است که پزشک یا ماما آن را دقیق‌تر انجام می‌دهد.

ماموگرافی روش بسیار خوبی برای غربالگری است و با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود. البته برای بانوانی که کمتر از ۳۵ سال دارند توصیه نمی‌شود، مگر آنکه سابقه خانوادگی داشته باشند.

MRI نوعی تصویربرداری با استفاده از امواج مغناطیسی و رادیویی است که معمولا همراه با روش ماموگرافی برای زنانی که بیشتر در معرض سرطان سینه قرار دارند توصیه می‌شود.

یک نکته مهم: افرادی که در میان بستگان درجه یک و ۲ خود فرد مبتلا به سرطان سینه دارند (به ویژه اگر آن خویشاوند قبل از سن یائسگی و درجوانی به سرطان مبتلا شده اند) و هم چنین کسی که دارای خویشاوند مبتلا به سرطان‌های تخمدان است، باید مشاوره ژنتیک انجام بدهد تا خطر ابتلا به سرطان سینه برای او نیز محاسبه شود. در ضمن، این افراد باید آزمایش‌های غربالگری را از سنین پایین‌تر شروع کنند. زمان تکرار این آزمایش‌ها هم برای آن‌ها باید کمتر از دیگران باشد.

اصلاح سبک زندگی تا چه اندازه تأثیرگذار است؟

سابقه خانوادگی و افزایش سن ۲ عامل مهم در بروز سرطان سینه هستند. با این حال، می‌توان با رعایت مجموعه‌ای از اصول پیش گیری، تا حد زیادی از خطر ابتلا به سرطان سینه کاست. منظورمان تغییر و اصلاح سبک زندگی است که تأثیر بسیار زیادی بر پیش گیری از انواع بیماری‌ها از جمله سرطان سینه و حتی سرعت بخشیدن در درمان آن‌ها دارد. برای نمونه:

حفظ تناسب اندام

داشتن وزن سالم و شاخص توده بدنی بین ۲۰ تا ۲۴ در پیش گیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها نقش مهمی دارد.

فعالیت بدنی کافی

زندگی ماشینی ما را بیش ازاندازه کم تحرک کرده است. باید با داشتن یک برنامه ورزشی منظم این نقص را در زندگی برطرف کرد.

حذف تفریحات ناسالم

مصرف هرگونه ماده مخدر، مشروبات الکلی و دخانیات که برای بیشتر بانوان جنبه سرگرمی دارد، یک ضرر جبران ناپذیر برای سلامتی آن هاست.

پرهیز از خوددرمانی

راهنمایی گرفتن از یک پزشک قبل از مصرف بسیاری از دارو‌ها نظیر دارو‌های ضد بارداری و استفاده از روش‌های جایگزین آن می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را تا اندازه‌ای کاهش دهد.