دانشگاه نسل سه؛ کلید رسیدن به استقلال و خودکفایی

از نظر کمی در دهه‌های گذشته تعداد زیادی دانشگاه و مراکز علمی به نظام آموزش عالی کشورمان اضافه شده‌اند، اما رویکرد کلی اداره این مجموعه‌ها به طور عمده یا از نسل یک (آموزشی) یا در برخی موارد از نسل دو (پژوهشی) بوده است.

در دانشگاه‌های نسل یک، سیاست‌گذاری کلی بر مبنای آموزش بنا شده و مهم‌ترین هدف رسیدن به مقاله‌های علمی است. دانشگاه‌های نسل دو در کنار بار آموزشی، فضای پژوهش را هم مبنای کار قرار داده و تلاش می‌کنند که به تولید فناوری‌های مختلف بپردازند.

این در حالی‌ست که حرکت به سمت دانشگاه‌های نسل بعدی یعنی دانشگاه‌های کارآفرین در دنیا در سال‌های گذشته جدی گرفته شده و مسیر جدیدی را پیش‌روی مجموعه‌های آموزش عالی باز کرده است.

دانشگاه نسل سوم، فضایی است که در آن مباحث علمی به فناوری‌های کاربردی تبدیل می‌شوند، اما هدف اصلی در این مجموعه‌ها تنها ثبت اختراع، بدون در نظر گرفتن نیاز بازار و صنعت نیست.

در واقع در نسل سوم مراکز آموزش عالی، محور به جای علوم و فناوری، بر مبنای نوآوری شکل می‌گیرد. نوآوری به معنای توان تبدیل دانش و فناوری به ثروت و حل مسائل اصلی مردم و جامعه با هدف به حرکت درآوردن چرخ‌های اقتصاد کشور است.

امروز در دانشگاه‌های پیشرو کشور، برنامه‌ریزی‌های اولیه‌ای برای حرکت به سمت دانشگاه‌های نسل سه انجام شده است، اما هنوز تا رسیدن به این هدف فاصله داریم.

البته امروز هم در دانشگاه‌های ما محصولات جدید با فناوری‌های تازه تولید می‌شود، با این‌حال این مراکز علمی هنوز هم در همان نسل دو دسته‌بندی می‌شوند. در واقع زمانی می‌توانیم این دانشگاه‌ها را نسل سه بنامیم که خروجی پژوهش‌های آن‌ها به راه‌حل‌های مختلف برای مسائل جامعه تبدیل شده و وارد بازار شود.

در واقع قرار است علم دنیا را به جای بهتری برای زندگی کردن تبدیل کند. این وظیفه تنها با حل مسائل مختلف مردم در دل دانشگاه‌ها شدنی است. تا امروز دانشگاه‌های حوزه پزشکی در کشورمان تا حدودی توانسته‌اند به سمت انجام این مهم حرکت کنند.

چون در این مجموعه‌ها، علم دقیقا در راستای کسب‌وکار‌های حوزه سلامت در حال استفاده است و به تولید محصولاتی منجر می‌شود که به‌طور مستقیم در کسب‌وکار‌های درمانی استفاده می‌شود. در دانشگاه‌های پزشکی، علم واقعا در حال حس مسئله‌های جامعه و نیاز‌های مردم است، اما در حوزه‌های دیگر نیاز داریم که خیلی بیشتر از امروز به سمت استفاده از ظرفیت‌های علمی کشور برای حل نیاز‌های جامعه حرکت کنیم.

در واقع استقلال و خودکفایی کشور یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های وقوع انقلاب اسلامی محسوب می‌شود و برای اینکه امروز بتوانیم در حوزه‌های مختلف خودکفا شده و به استقلال برسیم، نیاز داریم که با سرعت بیشتری به سمت برقراری ارتباط دانشگاه‌ها و مسائل جامعه حرکت کنیم تا بتوانیم از خروجی دانشگاه‌های نسل سوم در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان، برای رفع نیاز‌های مختلف کشور استفاده کنیم.

برای رسیدن به این هدف دانشگاه‌های کشور باید با سرعت بیشتری آموزش‌ها، پژوهش‌ها و نظام ارتقای دانشجویان و اعضای هیئت علمی خود را با فضای نوآوری تنظیم کنند.